دونيا شهرتلي، آدليم اوزانيميز اوستاد آشيق حسن اسكندري ايله دانيشيق.

دونيا شهرتلي، آدليم اوزانيميز اوستاد آشيق حسن اسكندري ايله دانيشيق.

دانيشيق آپاران: احمد اسدي

اشاره: آشيقلار ايله سيرا دانيشيقلاريميزدا، يوردوموزون بؤيوك اوزاني، دونيا شهرتلي اوستاد آشيق حسن اسكندري ايله گئديب گؤروشوب دانيشيق آپارميشيق. يوردوموزون آدليم آشيقلاريندان و چوخ مهربان و صاف اوره كلي اولان، آشيق حسن اسكندري قاراداغ ماحالي نين كاللا كندينده آنادان اولوب. ايندي ليكده تبريزده ياشايير . آشيق حسن تبريزده بير موسيقي مكتبي(آموزشگاه موسيقي) آچاراق، بو شهرده اورانين مديري وظيفه سينده چاليشير. يوردوموزون قالارگي آدلاريندان و سسلريندن اولان آشيق حسن حياتي بويو بير چوخ خارجي اؤلكه يه گئده رك، اؤز كولتوروموز دونيايا تانيتديريبدير. اونون آذربايجان آشيقليغيندا اؤزل و اؤزونه مخصوص يئري واردير. بير مثل وار دئيه رلر، تبريزه گئتدين آشيق حسني گؤردون، ائله بيل آشيقلارين هاميسيني گؤروبسن. ائله بونا گؤره ده گئديب آشيق حسن ايله گؤروشوب دانيشيق آپارميشيق. اوخوماغينا سيزي دعوت ائديريك.

اوستاد يوردوموزدا ، سيزي تانيمايان و یا آدینیزی ائشیتمه ین انسان دئمك اولار چوخ آزدير. آما بونونلا بئله ايسته ييريك، اؤز ديلينيزدن اؤزونوزو تانيتديراسينيز؟

من آشيق حسن اسكندري،1326/11/2 كاللا كندينده دونيايا گلميشم. قديملر كنديميزين ياخشي اوزوملري اولاردي. آنامدا نباتي نين كنديندن و اوشتيبينلي ایدی. 9-10 ياشيمدا تبريزه كؤچموشوك. تبريزده خالي توخوموقلا مشغول اولموشام. سونرا اورمويا گئتميشم و اورمودا بير مدت ايشله ميشم. 1343-جو ايلده ده تهرانا گئتميشم. تهراندا موسيقي كلاسلاري وارايدي. ايكي ايل 1345-47 يه قدر آواز ايراني ايشله ميشم. 1347-جي ايلده ائولنديم. 1348-جي ايلدنده يئنه ده قاييتديم تبريزه.  تهراندا اولدوغوم واختلار آشيقلارا چوخ علاقه يئتيره رديم. تهراندان تبريزه، آشيق نوارلاريني آلماق اوچون گلرديم. سونرادا او دؤورون آشيقلاري ايله تانيش اولدوم و آشيقلار مندن ال چكمه ديلر، دئديلر گل بيزيم يانيميزدا سنده اؤيره ن. بيرينجي دفعه ده رحمتليك آشيق عيسي دئشن وار ايدي، اونون يانيندا قاوال ايشله ديم. بير آي آشيق عيسانين يانيندا قالاندا سونرا، رحمتليك آشيق عبدالعلي نوري ايله بير ايل ايشله ديم. سونرادا آشيق علعسگر مرندي ايله ايشله ديم. ائله قاوالچي اولدوغوم واختلاردادا سازي اؤيره نيرديم. سونرالار تصميم توتدوم كي يا من آشيق اولاجايام و ساز چالاجايام، يادا دا قاوالي قوياجايام قيراغا. ائله او گوندن اينديه قدر بو تصميمين اوستونده يم و ائليميزين خدمتينده يم.

آشیق علعسگر ایله آشیق حسن اسکندری

اوشاقليق ايللرينيزده بيرينجي آشيق كيمي گؤرموشدونوز؟

من آشيق خيرالله وار ايدي، بيرينجي دفعه كنديميزه او گلميشدي. منده اونو كنديميزده اولان تويدا گؤردوم. آشيق حسين جاوانين شاگردلريندن ايدي. اوغلودا قياث آديندا بير بالابانچي ايدي. اوغلو، بالاباندا چوخ يوخاري سويه ده ايدي.

اوستاد، آشيق مكتبلرينين سازلاريندان و قورولوشوندان دانيشاق. آشيق مكتبلرينه باخساق، گؤره جه ييك، مثلا اورمو تك سازدير. بورچالي تك سازدير. آما قاراداغ-تبريز و بير چوخ يئرلرده آشيق اوچلوگو(ساز-بالابان-قاوال) و ايكي ليگي(ساز-بالابان) وار. بو فرقلر(سازلارين تركيبي) نه زماندان وار؟

آشيق اولده، اورمو مكتبي كيمي تك ساز اولوب. بو كلي حالتده اولوب. يعني بوتون مكتبلر بئله اولوبلار. سونرالار، موقعيته گؤره، بالابان آرتيريليب. سونرالار 70-80 ايله ياخين اولاركي قاوالدا آشيق دسته سينه آرتيريليب. بيزيم اؤز منطقه ميز، قاراداغي نظره آلساق، بالابان-قاوال آشيق دسته سينه قاتيلماميشدان اؤنجه، دؤهول وارايميش. عيني اورميه كيمي تويلاردا دؤهولو ائشيكده چالارميشلار و آشيقدا ايچريده مجلسر قورارميش. قاوالدا بونا گؤره آرتيريليب كي، گؤروردون مجلسده آشيقدان ماهني و تصنيف ايست هينده قاوالچي اونو اوخوياردي و مجلسده اولانلاري راضي سالاردي. آشيقدا اؤز هاوالاريني و مجلس داستانيني سؤيله ردي. قاوالي بونا گؤره آشيق صنعتينه آرتيريبلار. من اؤزومده قاوالچي اولدوغوم واختلار، ماهني و تصنيفلري اوخويارديم.

آشیق حسن تبریزین تربیت کتابخاناسیندا-۱۳۵۶

هانسي ايلدن الينيزه ساز گؤتوروب، آشيقليغا باشلادينيز ؟

من 1350-جي ايلدن آشيقليغا باشلاديم.

يئنه ده بالابان ايله قاوالين آشيق صنعتينه گلمه سيندن دانيشاق، بو ايكي سازين آشيق مكتبلريميزده بوراخديغي تأثيردن عزيز اوخوجولاريميزا بويورون؟ ائتگيسي نه اولوبدور؟

بيرينجي سي هاوالاردا منفي تأثير بوراخماييب. هاوالاري ريتملنديريب و گؤزللنديريبدي. هاوالاريميزي اجتماعي  ائديب. سونرادا داستانلاردادا هئچ تأثيري اولماييب.

بالابان و قاوالين آشيق ياراديجيليغيندا تأثيري نه اولا بيلر؟ يعني دئديگينيز بو مثبت عامللر ائده بيليب، آشيق صنعتينه يئني هاوالار بخش ائده و آشيغي يئني هاوالار ياراتماغا شوقا گتيره؟

يوخ. بو موضوعدا تأثيري اولا بيلمز. يئني هاوا ياراتماق، آشيغين اؤز هنرينه و استعدادينا قاليب. گرك او قدر مهارتي و استعدادي اولا كي، بير نفر ائده بيله يئني هاوا يارادا. اودا هر كسين اليندن گلن بير ايش دگيل. اؤزوده گرك ائله هاوا يارانا كي، خالق هاوالارينين سيراسينا كئچه. بئله اولمايا كي، ايكي-اوچ آي چاليب اوخونا سونرادا يادلاردان چيخيب گئده. ايندي ليكده، آشيق چنگيز مهدي پور بو ايشي گؤروب. آشيق علي خداداددا يئني هاوا ياراديب و نوتا كئچيب. من اؤزومده 4-5 هاوا ياراتميشام، آما هله اؤزومو راضي سالا بيلمه ميشم. نه زمانكي بيلسه م، مندن سونرا بو هاوالار قالاجاق، اوندا اؤزومو راضي سالا بيلرم.

اؤز ماحالينيزين قديم آشيقلاريندان هانسي لارينين آديني  خاطرلاييرسينيز؟

آشيق اوروج، آشيق خيراله، آشيق نادر، آشيق عبدالعلي، آشيق حسين جاوان.

تبريز-قاراداغ آدلانان مكتب وار. دانيشيقلاريميزدان بئله دوشوندوم، تبريز شهريندن كئچميشلرده آشيق اولماييب و بو شهرين آشيقلاري قاراداغدان گليبلر. بئله ديرمي؟

دوزدو. تبريزدن آشيق اولماييب. تبريز آشيقلارينين چوخو قاراداغداندير.

آشيق داستانلاري نه اوچون يارانيب. موضوعلاري نه اولوب؟

اوچ نوع آشيق داستاني واريميزدير.

1-حماسي داستانلار- كوراوغلو داستاني. بو داستاندا قهرمانليق وار.

2-محبت داستانلاري وار. جماعتين صميميتيندن، دوزلوگوندن دانيشير.

3-سئوگي داستانلاريدا وار. عشق و معشوقدور.

آما موضوعلارا باخماياراق، نئجه كي آدام گئدير بير فيلمه باخير و آخيردادا او فيلمين نتيجه سي اولور. بو داستانلاردا اونلارا تاي. بونلارين نتيجه سي وار و گركده بئله اولا. بو داستانلار هاميسي ائليميزين ياشاييشيندان آيريليب و ائل ايچينده اولان مسئله لري نظمه چكيبدير. بو داستانلارين بير سئريسي واقعيتده اولماسادا، بير تعدادي واقعيتدير. مثلا خسته قاسمين سؤز-صحبتينه باخين. اوستادلار بئله ائشيتميشم كي دئيه رديلر، هركس خسته قاسمين بوتون سؤزلريني بيلسه دا هئچ يئرده معطل قالماز و آيري سؤز-صحبته احتياجي اولماز. كي بو حقيقت داستاندير. يا گرگرلي محمد وار. اولولو كريم وار. عباس توفارقانلي وار. بونلار حقيقي دير. بير تعداددا وار، قاراناغيل ديلار. افسانه و روياديلار. قاراناغيللاردادا حقيقتدن دانيشيلير. عبرت وار.

قديم تويلاردا، سيزين ماحالدا هانسي داستانلاري چوخ ايسته يرديلر؟

قورباني، اصلي-كرم،واله، عباس توفارقانلي.

آشيقليغين فلسفه سي نه اولوب؟ آشيقليق نه اوچون يارانيب؟

شعر ايله موسيقي انسان يارانان گوندن يارانيب. موسيقي انسانين وجودوندادير. آشيقليقدا موسيقي ميزين بير بؤلومودور. موسيقي نه دير؟ موسيقي تكجه چال-اوينا دگيل كي!! موسيقي ميز اونلاردان علاوه همده ملتميزين، ائليميزين دردي، كدري، سؤزودور. آشيغين اؤزونه بير دوروشوغو واردي. باخسانيز نيه آشيقلار قهوه ده اوخويوبلار؟ نيه آياق اوسته اوخويوبلار؟ بونلار هاميسي آشيغين رسالتين گؤسترير. آشيق او يئرده اوخويارميش كي، نئچه نفر بير يئره توپلانا و او ائده بيله سؤزونو ملته يئتيره. آياق اوسته دورماغيدا، بونو نشان وئريركي آشيق هميشه آماده دير.

آشيقلقدا سؤز اؤنملي دير يا ساز؟ بيرده گنج آشيقلارا بويورون آشيغين ائل ايچينده نئجه دولانديغي و داورانديغيني؟

آشيقليقدا اول سسدير، سونرا سؤزدور، سونرادا ساز. بو منيم نظريمدير. نئچه ايللردير تجربه بونو منه ثابت ائله ييب. دوزدور هره سي گرك اؤز يئرينده اولا. آما سس اؤنملي دير. آشيق اولاندا گرك، ائل ايچينده آغير-سنگين اولا. گؤزو پاك اولا. هانسي ائوه گئتدي، او ائوي اؤزوندن بيله. يوخسا ائله دليلدن، نصيحتدن، عبرتدن دئيه سن و اؤزون عمل ائله مه يه سن، اولارسان عالم بي عمل. آشيق گرك خالقينا معرفتدن، حقيقتدن، نصيحتدن دئيه و اؤزوده اؤز سؤزونه گرك عمل ائله ميش اولا. حتي بو صنعته مذهبي باخيش ايله باخساق، بير عرفاني صنعتدير. آشيق نه قدرده كيچيك اولسا ياش باخيميندان، 90 ياشينداكي كيشي اونون نه اوخودوغونا گؤز تيكر، تا اوخودوغو سؤزلردن، دليلدن، حقيقتدن بهره لنسين. بو قوجا كيشي او آز ياشلي آشيغين اؤزونه يوخ، صنعتينه دگر وئرير. يعني بو صنعت ائله صنعتدير. فضاسي ائله دير. بؤيوك بير مكتبدير. علم دير.

آشيق هاوالارينين نوتلارا كئچمه سيندن دانيشاق، بير سيرا آشيقلار بو ايشي لازم گؤرسه لرده بونا قارشي دورانلاردا آز اولماييب. سيزجه ياخشي دير مي؟

موسيقي چي گرك نوت بيله. دونيادا نوت ايشله نير. نوت يازيلسا ياخشي دير. اودا يالنيز گروهي كنسرتلرده ايشلتمگه گؤره. باخين نيه بيز بئش نفر بير يئره توپلاناندا هماهنگ اولونجا مصيبت چكيريك،. بودا او نوتون يازيلماماسي دير.

آذربايجاندا آييرا بيله جگيميز نئچه آشيق مكتبميز وار؟

اوچ مكتب واريميزدير كي، او بيريلر ايله بوتؤولوكده فرق ائله يير. اودا اورمو، همدان و هئشتري مكتبلري دير. او بيري لرده بير-بيرلرينه اوخشايير و ياخينديلار. مثلا زنجان ايله هئشتري ياخينديلار. او تايدادا گنجه-باسار، گده بگ، شيروان وار. او تايدادا شيروان كلاً آيري دير. او بيريلرده ده فرقلر چوخ آزدير.

اوستاد هانسي اؤلكه لرده سفرده اولوبسينيز؟

31 اؤلكه يه گئتميشم. بير سوريه دن سونرا كي زيارته گئتميشم. قالاني كونسرت اولوبدور.

آمريكايا، ژاپونا، چينه، فرانسه يه، توركيه يه، آلمانا، كانادايا، آذربايجانا و ... .

بعضي لرينه ده چوخ گئتميشم مثلا آلمانا 8 دفعه گئتميشم، فرانسه يه 5 دفعه گئتميشم و ....

خارجي كنسرتلرينيزدن دئيه جگينيز سؤز وارسا بويورون؟

او كنسرتلر چوخ گؤزل اولور. اورالاردا هر شئيه علمي باخيرلار. سالونلاردا گؤرورسن 10 دقيقه قالير كنسرت باشلايا، آما هئچ كس گلمه ييب. بير دقيقه گؤرورسن سالون هاميسي دولدو و هله آياق اوسته قالانلاردا اولدو. خارجي كنسرتلرده آشيق داستانلاريميزدان و حكايه لريميزدنده دئيه رم، كنسرت قورتولاندان سونرا گلرلر سوروشارلار و دئيه رلر خوش بئله ملتين حالينا كي بو حكايه لري وار و بئله موسيقي سي وار. اونلار چوخ يوخاري سويه ده ديلر و هر نه يه علمي باخيرلار.

آشیق حسن فرانسادا

آشیق حسن آغ سارایین اؤنونده

 آشیق حسن ژاپونیادا

آشیق حسن چینده

آشيقلار اوخوياندا گرك نه يي نظرده توتالار؟

گرك آشيق يكنواخت اوخومايا. مثلا هاميسي 8/6 ريتيملي هاوا اوخومايا. هر ريتمده اولان هاوالاردان سئچه و اوخويا. اونداندا علاوه سؤزلري سئچنده ده دقت ائده كي نه سؤزو اوخوياجاق. سؤزده چوخ اؤنملي دير.

سون سؤال اولاراق، بويورون ائليميزه و گنجلره نصيحتينيز  و سؤز صحبتينيز؟

سؤزوم بودوركي، گرك هر قوم و يا ملت اؤز فرهنگينه و موسيقي سينه صاحب چيخا. اؤز موسيقي سينه گله قولاق آسا، گؤره نه دير. سونرا گئده آيري فرهنگلره و موسيقي لره دقت يئتيره. 

دگرلي واختينيزي بيزيم اختياريميزدا قويدوغونوزا گؤره تشكر ائديرم. چوخ ساغ اولون.

سيزده بو صنعته و هنره زحمت چكيب بورالارا گلديگينيز اوچون ساغ اولون.

 

 

 

آشیق حسنین چکیلمیش رسمی(اثر: صابر بقال اصغری)



آشیق حسن گنجلیک چاغلاریندا( تبریز-گولستان باغی-سولدان ایکینجی نفر)

آشیق حسن تهراندا-سولدان بیرینجی(۱۳۴۸)

احمد اسدی و آشیق حسن اسکندری

آشیق حسن گروهو ایله بیرلیکده

دونياليق آغ چليك گونو مناسبتينه، آشيق علي قلندري ايله دانيشيق.

 

دونياليق آغ چليك گونو مناسبتينه، آشيق علي قلندري ايله دانيشيق.

دانیشیق آپاران: احمد اسدی

اكتبر آيي نين 15 و يا خزل آيي نين 24 دونياليق آغ چليك گونودور. 1950-جي ايلده بوگون بيرلشميش ملتلر تشكيلاتيندا آغ چليك قانونو عنواني ايله بير قانون تصويب اولوندو. بو قانوندا آيدين اوره ك و گؤز نعمتيندن محروم اولان انسانلارين حاقلاري قورونور. دئييلنلره گؤره ايراندا، 400 مين نفره ياخين آيدين اوره ك و يا ياري گؤرمه ين انسان وار. آما بونلاردان تكجه 76 مين نفري سياهيه آلينيبدير. هر ايل ايلگي لي قوروملار بو گونه گؤره اؤزل مراسملر و تؤرنلر توتورلار. ائله بونا گؤره ده بوگونكو دانيشيغيميز  آذربايجانيميزين، آيدين اوره ك و متانتلي آشيغي، آشيق علي قلندري ايله اولوب. آشيق علي قلندري 1348-جي ايلده اورموشهريندن 20 كيلومتر آرالي اولان گؤلمانخانا كندينده آنادان اولوب. 3 ياشيندا ايكن گؤزلريني قيزيلجا نتيجه سينده ايتيريب. آشيق علي ائله دوغولدوغو كندده هله ده ياشاماقدادير. آشيق علي بير جهتدن اؤنملي بير وظيفه داشي يير، اودا دوللو مصطفانين نئچه واسطه ايله شاگردلريندن حساب اولونور. اونون صنعت شجره نامه سينه باخساق، بئله بير خريطه اوزه چيخير.

دوللو مصطفي-------<آشيق ميكائيل-------< آشيق محمد-------< آشيق جواد-------<آشيق فرهاد-------<آشيق عزيز-------<آشيق مختار-------<آشيق علي قلندري

آشيق علي ايله بير دانيشيق آپارميشيق. سيزي بو دانيشيغي اوخوماغا دعوت ائديريك.

آشيق علي عزيز اوخوجولاريميزا بويورون، هانسي ايلدن آشيقليغا علاقه تاپيبسينيز؟

من 1360-جي ايليندن دئمك اولار، بو صنعته علاقه يئتيرديم. او زمانلار اوخويارديم، آما ساز چالا بيلمزايديم. 1372-جي ايلدنده اليمه ساز آلديم. آما ائل ايچينده آشيق اولاراق، 1379-جي ايلدن چيخيش ائتديم.

آشيقليقدا اوستادينيز كيم اولوب؟

منيم اوستاديم، ائله اؤز كنديميزدن اولان، رحمتليك آشيق مختار اماني ايدي.

آشيق مختاردان دئيين، اونون حاقدا نه دئيه بيلرسينيز؟

رحمتليك آشيق مختار چوخ خوش اخلاق ايدي. سؤزه و صحبته ده چوخ وارد بير انسان ايدي. اوستادي تانيانلارداندا سوروشا بيلرسينيز، او بيلن داستانلار و سؤز-صحبتلر چوخ-چوخ ايدي. اوستاد 1379-جي ايلده وفات ائتدي.

نئچه ايل شاگردليك ائتدينيز؟

من 1372-جي ايلدن آشيق مختارين يانيندا ايديم تا وفات ائدنه قدر، يعني 1379-جي ايله قدر.

اؤز سازينيزدان دانيشاق، بو سازي كيمدن آلدينيز، نئجه اؤيره ندينيز؟

دوزونه باخاسان، من سازي آلماميشدان اومود ائله ميرديم، ساز چالا بيله­م. ووردو، بيزيم كندده بير توي اولدو. رحمتليك آشيق مختاري گتيرديلر. منده بو تويا گئتديم، آشيق مختار يانيجا آشيق بولودو گتيرميشدي. ، آشيق مختارين يانينا گئتديم. دئديم، اوستاد منده ساز چالا بيلرم؟ دئدي، نيه چالانمازسان. ائله من او سؤزو ياديمدا ساخلاديم. نئچه واخت سونرا، آشيق مختاري قارداشيمين تويونا گتيرميشديك. او زمانداندان منيم علاقه م داهادا چوخالدي. سونرا گئتديم، آشيق مختارين يانينا و ساز اؤيره نمگه باشلاديم. سازيمي دا آشيق بولوددا بير ساز وارايدي، آشيق مختار اونو بگندي و او زماندان باشلاديم ساز چالماغا و اؤيره نمگه. آشيق مختارين مجلسلرينه گئدرديم، قولاق آسارديم گؤرم، مجلسي نئجه دولانديرير.

آشيق مختار منيم بارماقلاريمي آلاردي الينه، پرده لر اوستونده دولانديراردي. يا دئيه ردي اليني قوي اليم اوسته گؤر من نئجه چاليرام.

آشيق مختارين اوستادي كيم اولموشدو؟

آشيق عزيز اولموشدو.

آشيق عزيزدن نه دئيه ردي؟

دئيه ردي، چوخ گؤزا چاليب اوخوياردي. همده اخلاقي و معرفتي چوخ يوخاري ايميش. پولا قول دگيلميش.

بيرينجي هاوا و بيرينجي داستان هانسيني اؤيره ندينيز و نئچه داستان بيليرسينيز؟

هاوالاردا ديوان، تجنيس.

بيرينجي داستان ايسه  سئيدي، سونرالاردا حيدر-بهرام، نجف، ابراهيم و صحبتلرين چوخونو. 30 صحبت بيلرم. آما 20 صحبتي تكميل بيليرم. 10 داستاني بعضاً سؤزلريندن بيلميرم. آما داستانين بوتونلوگونو بيليرم.

داستانلاريميز نه دئمك ايسته يير؟

داستانلار دليل نصيحت اوستونده قورولوب. داستانلار بيزه وطني سئومگي اؤيره دير. ايلقاريندان دؤنمه مگه تاپشيرير. غريب ايله شاه صنمين داستانينا باخسانيز بئله دير.مردليك و جوانمردليك داستانلاريميزدان كوراوغلويا باخا بيلرسينيز.

آشيق علي نين سئوديگي هاوالار هانسي دير؟

منيم اؤز اوره گيمه ياتان هاوا جمشيدي دير.

داستانلاردان هانيسيني خوشلاييرسينيز؟

من كوراوغلو ايله سئيدي داستانيندان خوشوم گلر.

كيمين شعرلريني چوخ اوخويارسينيز؟

سؤز-سؤزو گتيرر، آرشين بئزي.قاليب يئرينه.هانسي شاعرين شعريني بگنسه م اوخويارام.

دوللو مصطفي، بالوولو مسكين، قاسم، بهزادنيا، بهرام اسدي و ... شاعرلردن اوخويارام.

آشيقليق نيه يارانيب؟فلسفسه سي؟

باخسانيز، آشيق مجلسي باشلاياندا، ديوان ايله باشلايير. گؤرورسن، بير نفره بير شخص ظلم ائدنده، دئيير گئت آللاه سنينله منيم آرامدا ديوان ائيله سين. ديوان يعني دوزلوك، عدالت. اودوركي، آشيق دوزلوكدن و عدالتدن باشلار. آشيق عدالت ايستر. آشيق اوخويان سؤزلره ده باخسانيز، يوزه دوخساني حقيقتدن، معرفتدن، شريعتدندير.

سيزين اؤز كندينيز و اطراف كندلرده آشيقليغا علاقه نه حدده دير؟

30 ايل بوندان قاباغا قاييتساق، چوخ گؤزل بير فضا وار ايدي. تويلار، مجلسلر آشيق سيز اولماز ايدي. آما زمان ائله گلدي، آشيقليق بيزيم منطقه لرده بير مدت رونقدن دوشدو. آما شوكور  اولسون،4-5 ايل دير، يئني دن جانلانيب و ايسته يير، قديمكي رونقين تاپا.

حوزه هنرينين آشيقلار درنگينين عضووسوز، اورا گؤره نه دئيه بيلرسينيز؟

آللاه بو كانونون آچيب يولا سالانلارين ايشين راست گتيرسين. چوخ ياخشي بير يئر اولوب. اورايا بيزلر گئديريك، چاليب اوخويوروق و بير-بيريميز آرتيق تانييريق. آشيقلارا صاحب چيخيبلار. آقاي عليزاده دن چوخ –چوخ تشكر ائديرم.

آشيق علي، سيز بيمه هنرمندان طرحيندن استفاده ائديبسينيز؟

بله. من 1386-جي ايلدندير،ارشاد طرفيندن بيمه اولموشام و بو طرحدن استفاده ائديرم و هر آي بيمه پولو تؤكورم.

بهزيستي طرفيندن نئجه سيزه بير ايش گؤروبلر؟

والله. ائله هامي معلوللارا تاي منه آيدا 60 مين تومن پول وئريرلر.

آشيق علي سيز آنادان اولما آيدين اوره ك اولوبسينيز؟

يوخ، من 1351-جي ايلده يعني اوچ ياشيمدا قيزيلجا توتدوم و گؤزلريمي الدن وئرديم.

آشيق علي بو سؤزو بونا گؤره سوروشدوم كي، بعضي انسانلار ائله مختصر ياشاييشلاريندا بير قضا و اتفاق گلير باشلارينا، دا اومودسوز اولورلار و دونياني قورتولموش بيليرلر، آما آدام سيزين كيمي انسانلاري گؤرنده، هم فخر ائدير و همده اؤزوندن اوتانير. بئله اومودسوز انسانلارا نه دئيه بيلرسينيز؟

انسان اودور اراده سي اولا، اؤزوندن اوره ك نشان وئره. توانين گؤستره، دئيه باخين منيم بو توانيم وار. . بير اؤلومدن سونرا ، دونيادا اولمايان ايش يوخدور. اؤلومون علاجي يوخدور.هركسدن ايسته گيم بودور اؤز گوجلري قدر، اؤزلرينين اراده لريني گؤسترسينلر.

جوانلاريميزا نصيحتينيز و سؤز-صحبتينيز؟

جوانلارا كيچيك قارداش عنوانيندا بونو دئيه بيلرم، گئتسينلر، ياخيندان آشيق مجلسلرينده اوتورسونلار، اوندان سونرا قضاوت ائتسينلر. قولاق آسسينلار، آشيق دئيه ن سؤزلره و نصيحتلره. گؤرسونلر آشيق نه دير، آشيق موسيقي سي نه دير. اوزاقدان ائله دئمه سينلر، آشيق نمنه دي؟ مطمئنم ائشيتسه لر و دوشونسه لر، آشيقليقدان ال چكه بيلمزلر. بو هنري قويماسينلار، آرادان گئده. سؤزوم بودور.

واختينيزي بيزيم اختياريميزدا قويدوغونوزا گؤره،چوخ ساغ اولون.

سيزده ساغ اولون.

باش ساغليغي

 

تأسفله بيلديرمه لي ييك، ائليميزين آغ ساققال و دگرلي آشيغي، آشيق عباس بهلول زاده(تاج خاتينلي عباس) دونياسيني دگيشه رك، ابدي دونيايا كؤچوب.

آشيق عباس 1320-جي ايلده چالديرانين تاج خاتين كندينده دونيايا گؤز آچميشدي. او مرحوم،  خويلو اوستاد آشيق حبيبين شاگردي اولموشدور. اللي ايله ياخين آشيقليق ائدن آشيق عباس، عؤمرونون سون ايللريني اورمودا كئچيرميشدي. آشيق عباس ايله دانيشيق و مصاحبه قراريميز وار ايدي، آما نه يازيق اجل مهلت وئرمه دي.

آللاهدان اونا رحمت ديله ييريك، مزاري نورلا دولسون.

دوللو مصطفي

دوللو مصطفي

(شوريده ­اي از ديار اورميه)

 احمد اسدي

شاعر، آشیق و عارف صوفی مسلک، مصطفی رسول اوغلو معروف به دوللو مصطفی به سال 1170 هجری شمسی در روستای اسلام آباد(شیطان آواي سابق) محال دول اورمیه در خانواده­ای کشاورز دیده به جهان گشود. دوران خردسالی و نوجوانی را در آغوش طبیعت زیبای این منطقه سپری نمود و مانند بسیاری از عارفان در نوجوانی و جوانی به کار چوپانی مشغول شد. روایتهای افسانه­ گونه ­ای از چگونگی شاعر شدنش در زبان مردم غرب آذربایجان روايت مي­شود که همه این روایتها مبتنی بر الهام شدن شاعری در یک شب و یا در خواب بر این عارف بزرگوار می­باشد. علاوه بر این محلی که دوللو مصطفی در آن خواب دیده و شاعری بر وی الهام گشته، امروزه نیز بنام مصطفی داشی معروف است. (معنی: سنگ مصطفی, این مکان بنا به گفته­ ي شاهدان، سنگی توخالی است که دوللو مصطفی شبی را در یکی از زمستانهای سرد در آن گذرانیده و بعد از بیرون آمدن از آن سنگ بوده که شاعری بر وی الهام شده است.) اشعار دوللو مصطفی علیرغم اینکه تا 10 سال پیش به صورت مکتوب و در مجموعه­ ای گردآوری نشده بود، ولی در بین هنردوستان و ارادتمندان مکتب آشیقی اورمیه به نحو احسن حفظ و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. به طوری که علاوه بر اشعار چاپ شده در مجموعه ­های چند سال پیش، صدها قطعه شعر وی امروزه نیز در سینه ­ی مردمان این دیار حفظ گردیده است و این خود نشان­دهنده­ی محبوبیت او و اشعارش در بین توده ­های مردم و همچنین قدرت شعریت آن اشعار می­باشد. به طوری که امروزه آشیقی را نمی­توان یافت که اشعاری از دوللو مصطفی را حفظ نباشد و یا روستایی را در غرب آذربایجان نمی­توان یافت که مردمان ساکن در آنجا با اشعار این عارف بزرگوار غریبه باشند و نتوانند نمونه­ هایی از اشعار او را عرضه کنند. این موضوع تحقیق بیشتر در رابطه با دوللو مصطفی و اشعار او را می­ طلبد تا اشعار وی هرچه سریعتر توسط محققین و ادبای علاقه ­مند به صورت مکتوب درآید تا از گزند فراموشی و آفتهای گذر زمان در امان بماند. علاوه بر اینها می­توان به جرأت او را اولین آشیق و شاعر مکتب اورمیه نامید که آثارش امروزه در دسترس است و  می توانیم در چگونگی شاعری و آشیقی و شرح زندگانی وی به بحث بپردازیم.  وی علاوه بر شاعری، توانسته است به عنوان آشیق آهنگساز نیز خود را معرفی کند و آهنگ آغاخانی(آغاخانی هاواسی) را به مکتب آشیقی اورمیه هدیه دهد. آغاخانی از هاواهای مشهور در مکتب آشیقی می­باشد که به نوبه خود از آهنگهای دشوار در خوانندگی و نوازندگی می­باشد و این خود نشان­دهنده­ ی مرتبه ­ی استادی او در آشیقی می­باشد. دوللو مصطفی در طول حیات خویش در روستای شیطان آوا(اسلام آباد فعلی) و در قلعه­ ی دول آن روستا اقامت داشته که در یکی از شعرهایش به این موضوع می­پردازد:

عشقین سمندینی مینیب چاپاسان

سینیق کؤنوللرین ائوین یاپاسان

ایسته ­سن كي مصطفانی تاپاسان

گل شیطان آوانین دول قالاسینا ^(۱)

مصطفي در شاعری به سبک آشیقهای آذربایجان، شعر هجائی سروده و تقریباً در تمام قالبهای شعر آشیقی اشعاری به یادگار گذاشته است.( به جز چند مورد خاص). در اشعارش تخلصهای دوللو مصطفی، رسولون یئسیری، رسولون یئتیمی، مصطفی، رسول اوغلو و ... برای خود برگزیده است. اشعارش سرشار از مفاهیم عرفانی و درویش­گونه می­ باشد که می­توان نشانه­ هایی از تأثیر مکاتب عرفان مولویه، حروفیه و علوی-بکتاشیه را در آن جست. به گونه ­ای که در مضامین اشعار او، مضامینی از نسیمی، مولوی، حاجی بکتاش ولی و شاه اسماعیل و ... را می­توان یافت، که خود این مسأله نشانگر آشنایی دوللو مصطفی با مکاتب فوق و تأثیرپذیری از آنهاست.

دوللو مصطفي در طول عمر خود چندین سفر به عثمانی و محال بورچالی(بورچالی، امروزه در گرجستان قرار گرفته است. مردمان آن دیار ترک آذری و آشیقهای آنجا نیز مانند اورمیه آشیقهای تکنواز می­باشند) داشته و پاره ­ای از عمر خود را در غربت گذرانده و در آنجا ماجراهایی داشته که از آوردن جزئیات آن می­گذریم. اما در شعر زیر می­توان به دلتنگی این شاعر را برای زادگاه خود پی برد:

من غریبم سیز ده مندن اوچمایین

اوچوب، اوچوب قارلی داغی آشمایین

سئیرانگاهدی دول ماحالین گئچمه ­یین

سلامت گئده ­سیز دولا دورنالار^(۲)

از نظر دوللو مصطفی آشیق بودن کار آسانی نبوده و هر کسی هم نمی­تواند آشیق شود. بنابر اعتقاد او تا عارف نشوی نمی­توانی آشیق واقعی شوی. برای آشیق بودن باید از طریقت و شریعت سر در بیاوری و به چشمه حقیقت وصل شوی:

آشیقلیغین دؤرددو یولو

چشمه دوردان بیر خبر

طریقتدی، معرفتدی، شریعت

حقیقی واردان بیر خبر^(۳)

و در بند دیگری از اشعارش لازمه­ ی آشیق شدن را ادب و ارکان، همچنین کوشش و تلاش در راه آشیقی می­داند و می­گوید: یک آشیق حقیقی باید بر همه چیز احاطه داشته باشد:

آشیقلیق ایشینه یئری­ ین جانلار

یئری­ ینده گرک یئتسین ارکانا

ها یئري­ یه، ها یئتیشه، ها یئته

دریا تکین آخا گئده هر یانا^(۴)

دوللو مصطفی در شعر دیگری نیز به آشیق بودن خود اذعان کرده و در ضمن آن تعدادی از شهرهایی را  که به آنها سفر کرده است نام می­برد:

دوللو مصطفایام گزدیم هر یانی

استامبول، ایزمیری، حلبی، شامی

قویموشام اوستومه آشیق عنوانی

هئچ کیم منیم کیمی بی­قرار اولماز^(۵)

یا شعر زیر که در عثمانی و در دیدار با یکی از دراویش آن دیار سروده شده است که هم بیانگر راه و روش طریقت وی و هم بیانگر خروج وی از اورمی می­باشد؛ شعری که به خودی خود بیانگر این است که دوللو مصطفی از دیار خود پیش یکی از استادان بلند مرتبه­ ي آن دیار رفته و در محضر او شعر زیر را سروده است:

اورمو دیاریندان من دوشدوم یولا

گزه-گزه بو مکانا یئتیشدیم

فیض آلدیم اوستاددان آلدیم پاییمی

گوهر آختاریردیم کانا یئتیشدیم(۶)

***

اویاندیم غفلتدن واردیم عرفانا

آلدیم مطلبیمی اولدوم مستانا

صدق ایله سیغیندیم قادر سبحانا

هدهد اولدوم سلیمانا یئتیشدیم^(۷)

***

صدف اولدوم دریالاری دولاندیم

ایوب کیمین هر بیر درده دایاندیم

موسی کیمین طور داغیندا ایناندیم

قطره ایدیم بیر عمانا یئتیشدیم^(۸)

***

حقیقتدن بیر یول دوشدو الیمه

معرفتدن سو باغلاندی گؤلومه

مصطفایام یالان گلمز دیلیمه

ادب آلديم یول- ارکانا یئتیشدیم^(۹)

وی دارای دو دختر و یک پسر بوده که پسرش نیز همانند خودش آشیق بوده، اما روزی از خانه بیرون آمده و دیگر از او خبری نشده بود که این اتفاق بر زندگی دوللو مصطفی تأثیر فراوانی گذاشت. یکی از دختران او نیز به شعر و شاعری علاقه ­مند بوده و طبع شعر نیز داشته است. به طوری که آشیق فرهاد (وفات1341)، این استاد بلامنازع مکتب آشیقی به محضر دختر وی می­رفته و اشعار دوللو مصطفی را از او می­پرسیده است. این آشیق عارف و شاعر صوفی نهایت به سال 1254 در قریه شیطان آباد(اسلام آباد فعلی) رخ در نقاب خاک می­کشد و بنا به وصیت خود که در یکی از شعرهایش بدان اشاره کرده در محال  باراندوز و روستای باراندوز از توابع اورمیه جایی که مادر طبیعت هر ساله در فصل بهار گلها و شکوفه ­های بهاری را بر مزار وی بپاشد به خاک می­سپارند:

فلک ایلن اکدیک بیز ده بیر بوستان

ساغدا جولبر دوشوب سولدا بالستان

چوخ ایشلریک آخریمیز قبریستان

باراندوزدا منه بیر یئر سالیندی^(۱۰)

عشق به اهل بیت و پیامبر(ص) را در اشعار دوللو مصطفی می­توان به عینه مشاهده کرد. مصطفی در جای جای اشعارش از خداوند متعال یاد کرده و از پیامبر اسلام و همچنین مولا و سرور خویش، پدر حسن و حسین(ع)، حضرت علی(ع) در زندگی دنیوی طلب کمک و در روز محشر استمداد مغفرت می­کند و این بزرگواران را چاره ­ی درد بی­دوای خود می­داند:

رسولون یئتیمی کرم کانینا

بیر گون اولار گئدر حق دیوانینا

خجالت گئتمه ­یک مهدی یانینا

مصطفانی مصطفایا باغیشلا^(۱۱)

و یا

دوللو مصطفایام چوخدو گوناهیم

جهنم اودونا قالماییب آهیم

بیر اومودوم سنسن پشت و پناهیم

قیامت گونونده یا رسول الله^(۱۲)

ما نیز در آخر نوشته­ مان شعری از  آشيق مصطفي را که در وصف علی(ع) سروده شده است می­ آوریم و امید آن داریم که مزار آن بزرگوار از طریق نهادهای ذیربط بازسازی گردیده و مقبره­ای شايسته بر روی آن ساخته شود؛ تا باشد که این عارف بزرگوار و آشیق صوفی مسلک از مهجوریت سالهای طولانی رها گشته و همانند هم­قطاران خود مانند یونس امره، خسته قاسم و ... مزاری برای بازدیدکنندگان و مشتاقانش داشته باشد و به حق خود که همانا شناخته شدن به عنوان سمبل شهر اورمیه و آشیقهای آذربایجان می باشد، برسد.

یا علی

گئجه- گوندوز چاغیردیغیم مشکل گشا یا علی

عرش-کورسون بزه­گیسن نور خدا یا علی

پنهان دردین دواسیسان ای عالمین سروری

سنسن قاضی­ الحاجات وئرن شفا یا علی^(۱۳)

***

لقبین مولا دئییلمیش انا فتحنا سنین

چون صاحب ذوالفقارسان پنجه ­ي عنقا سنین

پیغمبرین قارداشیسان ختم انبیا سنین

جانشین پیغمبرسن بیزه مولا یا علی^(۱۴)

***

داغیتدین خیبر قالاسین گؤستردین شجاعتی

جمع مشایخلر گلر آلار سندن معرفتی(مرفتی)

مشکل ایشی بیتیررسن تانری وئریب قدرتی

هم غیورسان هم شجاعسان شیر خدا یا علی^(۱۵)

***

ای مصطفی غافل اولما چاغیرگیلن سبحانی

نجف ­الاشرفده گؤردوم شاهلار شاهی مولانی

آیه-آیه، سوره- سوره جمع ائیله ­دی قورآنی

قیامت قیام اولاندا یئتیش دادا یا علی.^(۱۶)

-------------------------------------------------

ترجمه اشعار

---

(۱)سمند عشق را سوار شوي و طي طريق كني

باعث ترميم قلبهاي شكسته شوي

و اگر بخواهي مصطفي را بيابي

در شيطان آباد به قلعه­ ي دول بيا.

(۲) اي درناها، من غريبم، از من دور نشويد

پرواز نكنيد و از كوهستانهاي پربرف عبور نكنيد

منطقه­ ي دول گردشگاه است. از آنجا رد نشويد

خداوند شما را به سلامت به دول برساند.

(۳) آشيق شدن چهار شيوه دارد

از چشمه ­ي دُر به من آگاهي بده

طريقت است و معرفت و شريعت

از هستي واقعي مرا آگاه كن.

(۴) انسانهايي كه دنبال آشيق شدنند

موقع سلوك بايد به اركان برسند

در سير و سلوكشان بايد واصل شوند

و همانند دريا به همه سو جاري شوند.

(۵)مصطفي و اهل دول هستم. همه جا را گشتم

استانبول و ازمير و حلب و شام را

نام آشيق بر خود نهاده ­ام

هيچ كس همانند من بي­قرار نيست.

(۶) از ديار اورمي راهي شدم

در حال گردش به اين سرزمين رسيدم

از استاد فيض ياب شدم و سهمم را گرفتم

دنبال گوهر بودم و معدنش را يافتم

(۷) از غفلت بيدار و وارد عرفان شدم

مطلبم را گرفتم و مست شدم

با صداقت تمام به خداوند سبحان پناهنده شدم

گويا هدهدي بودم كه به سليمان رسيدم

(۸)صدفي شدم و درياها را پيمودم

همانند ايوب به هر دردي طاقت آوردم

همانند موسي طور را باور كردم

قطره ­اي بودم كه به عمان رسيدم

(۹)راهي از طريقت مقابلم نمايان شد

چشمه ­اي از معرفت به استخرم جاري شد

من مصطفي هستم و زبانم دروغ نمي­داند

راه ادب را پيش گرفتم و به اركان رسيدم.

(۱۰)ما هم با فلك جاليزي را كاشتيم

در سمت راست آن جلبر و در سمت چپ آن بالستان است(نام دو روستا در منطقه ­ي دول)

بسيار فعاليت مي­كنيم ولي نهايتمان به قبرستان منتهي مي­شود

در باراندوز قبري برايم آماده شد.

(۱۱) طفل يتيم رسول(دوللو مصطفي) روزي به كان كرم واصل مي­ شود

و روزي به ديوان حق متصل مي­ شود

خداوندا، به خاطر اينكه پيش حضرت مهدي(عج) شرمنده نشويم

مصطفي را به خاطر حضرت مصطفي مورد آمرزش قرار بده.

(۱۲) مصطفي و اهل دول هستم. گناهان زيادي دارم

تاب آتش جهنم  ندارم

تنها اميد و پشت و پناهم تويي

در روز قيامت اي رسول خدا.

(۱۳)روز و شب تو را صدا مي­زنم اي علي كه مشكل گشايي

زينت عرش و كرسي هستي و نور خدايي

درمان دردهاي پنهاني اي سرور عالميان

هم قاضي الحاجاتي و هم شفا مي­دهي يا علي

(۱۴) لقبت مولاست و انا فتحنا از آن توست

صاحب ذوالفقاري و پنجه­ ي عنقا از آن توست

برادر پيغمبري و ختم انبيا از آن توست

جانشين پيغمبري و مولاي ما هستي يا علي.

(۱۵) قلعه­ ي خيبر را قلع و قمع كردي و شجاعتها نشان دادي

جمع مشايخ آمده و از تو كسب معرفت مي­كنند

كارهاي مشكل را به پايان مي­رساني چون خداوند اين قدرت را به تو داده است

هم غيور و هم شجاعي، شير خدا يا علي.

(۱۶) اي مصطفي، غافل نشو، خداوند سبحان را صدا بزن

شاه شاهان مولا علي را در نجف اشرف ملاقات كردم

قرآن را آيه آيه و سوره سوره جمع ­آوري كرد

وقتي روز قيامت برپا مي­شود يا علي، به داد ما برس.

 

              (بو یازیم تهرانین حوزه هنری سینین ایستکی ایله فارسجا یازیلدی)

بو لینکه ده باخا بیلرسینیز....آشاغینی تیکلایین...

http://www.arturmia.ir/Default.aspx?page=0§ion=newlistItem&mid=38811&pid=46307&ln=fa

Dollu Mustafa-həyatı.....yaradıcılığı

اورمو شهرینین آدلیملاریندان ،آشیق فرهاد سلیم اوغلو

اورمو شهرینین آدلیملاریندان ،آشیق فرهاد سلیم اوغلو

 یازان: احمد اسدی

اورمونون دول ماحالی ، کئچمیشلردن بری سؤز-صنعت بئشیگی اولوب. بو ماحالدا چوخلو ساز-سؤز هوسکاری بؤیویوب بویا-باشا چاتیبلار. دول انسانی نین، هنرسئورلیگی هرکسه آیدین و  آچیقدیر. بو ماحالدا یئتیشین اوستادلارین سایی آز اولماییب. ائله بونا گؤره¬ده تاریخلرین سینه سینده، اوستاد آشیقلارا و شاعرلره مسکن اولاراق، اونلاری بسله ییب. بو ماحالین اوستاد آشیقلاریندان بیری ده، اوستاد آشیق فرهاد اولموشدور.1273-جو ایلده دول ماحالیندا دوغولان، فرهاد، گنج چاغلاریندا ساز و سؤزه ماراق گؤستره رک، آشیق جوادین یانینا گئدیب اونا خدمت ائدیر. ایللر بویو اونا شاگردلیک ائتدیکدن سونرا، بیر اوستاد آشیق کیمی اورمو بؤلگه سی و آذربایجان دیاریندا تانینیر. واختی ایله، اؤز دورونون ان آدلیم آشیغی اولان فرهاد، عؤمرو بویو مختلف حاقسیزلیقلار و ظلملرله قارشی-قارشیا گلرکن، یولوندا دیم-دیک بیر چینار تک دایانیر و هئچ نه اونو اؤز یولوندان دؤندره بیلمه ییر.

 بیر واختلار اورمودا اولان جووود عائله لرین حیله لری ایله،چالیب  اوخوماغی اورمودا یاساق اولارکن، آرازی آتلاییب، او تایا کئچیر. اورادادا اونو چکمه¬ین دئمه چوخ ایمیش، آشیق فرهاد مجبوراً یئنه سفر ائدیب، اورمویا قاییدیر. آشیق فرهاد نئچه ایللر سورگونده یاشاییر. ایللر بویو اورمو حاکمی و پلیسی ایله اوز-اوزه دوران فرهاد،  مجبوراً  بئش سفر گورجوستان ولایتی و بورچالی ماحالینا ائدیب  اورادا آشیقلیقلا مشغول اولموشدور. کئچمیشلردن بری دول ماحالی ایله، بورچالی ماحالی انسانی بیر-بیرلری ایله ایلگیده اولموشدور. ائله بونا گؤره ده، بو ایکی ماحالین صنعتکارلاریدا، بیر-بیرلرینی تانییب، گئت گلده اولوبلار. بونلاردان حتی بعضی لریده آشیق دوللو اباذره تای اورا گئده رک، قالارگی اولموشدور. دوللو اباذر 1851-جی ایلده اورمونون دول  ماحالیندا دوغولوب 1881-جی ایلده 30 یاشی اولدوغو واختدا بیر دفعه لیک، اورمودان کؤچه رک، بورچالی ماحالینا یوللانمیشدیر. اباذر گئدیشی ایله برابر، اورمو مکتبی نین بیر سیرا هاوالارینین بورچالی مکتبینه داشی¬ییجی سی اولاراق ، اورادا مختلف شاگردلر یئتیرمیشدیر. بونلاردان ان آدلیمی، آشیق حسین ساراچلی دیر. آشیق حسین ساراچلی نین سازی و سؤزو هله ده دیللر ازبری دیر و هله ده او تایدا, اونون اوستادلیغی دیللرده گزیر.

آشیق فرهاد سونسوز بیریسی ایدی و بونا گؤره ده اوشاغی اولمامیش ایدی.  اوشاغی اولمادیغی اوچون، بوگونده اونونلا ایلگیلی آرتیق معلومات توپلاماق اوچون بیر ایز یوخدور. اونون اوستادی یعنی آشیق جواددا سونسوز ایمیش.  اوستادینین اوشاغی اولمادیغینا گؤره اوستادینی عؤمرونون سونونا قدر ائوینده ساخلاییر. هابئله اونون حیات یولداشینی آشیق جوادین وفاتیندان سونرادا ائوینده ساخلاماسیدا، اونون نه قدر بؤیوک انسان اولدوغونو ثبوتا یئتیریر. حتی اوستادینین خانیمی بیرگون دا چوخ قوجالمیش ایمیش و پیس وضعیتده ایمیش، آشیق فرهاددان اونو آپاریب چؤللرده بوراخماسینی ایسته ییر. آشیق فرهاددا بو سؤزدن چوخ اوزوله رک، اونو عؤمرونون سونونا قدر ساخلاماغی بورجونو خاطرلاداراق دئییر: بو منه، بیر بورج دور. من سنه یاخشی لیق ائتمه ییرم. یالنیز وظیفه می یئرینه یئتیریرم. هر نه اولور اولسون، حتی منیم حیات یولداشیمدا بیرگون سندن یورولسا، اؤزوم تکجه وتک باشیما سنین هر نه یینی یئرینه یئتیره جگم. اولا بیلسین، حتی سنه خاطر بوتون مالیمی قویام  آما بیل سنی بوراخمارام.   عؤمور بویو دوزلوک و صافلیق ایله، یاشایان فرهاد اورمونون کئچه چیلر محله سینده یاشامیشدیر. اؤز دورونون اوستاد آشیقلاری نین قارشیسیندا گؤزل و اوجا سسی ایله سئچیلیرمیش.

 اونو بیر دیندار بیریسیده دئییرلر. فرهاد اورمونون سوننو مذهب تورکلریندن اولاراق، بیر دفعه کربلا زیارتینه گئدیب اورالاری گزمیشدیر. بونا گؤره ده یاخینلاری اونو کربلایی فرهاددا دئیه رمیشلر. چوخ تمیز اوره ک و دینه باغلی اولان فرهاد، اؤز دورونون آشیقلاری ایله، فرقلی اولاراق(پاخیل دگیلدی)، هامی نی آشیقلیغی اؤیره نمه یه دعوت ائدرمیش.

 مختلف شهرلرده و ماحاللاردا چیخیشی اولان، فرهاد، نئچه نفرلری آشیقلیقدا باغلایاراق، اؤز اوستادلیغینی هامی¬یا ثبوتا یئتیرمیشدیر. بونلاردان بیر نمونه، تورکیه لی آشیق قوجالارین آدینی چکمک اولار. آشیق قوجالار اورمویا گلدیگینده شهرچایی ساحلینده مجلس قورولموشدو. فرهاد ایله قوجالارین باغلاشمالاری یئددی گون اوزانمیشدیر، آما نهایت فرهاد قوجالاری  باغلایاراق، اونون سازینی الیندن آلمیشدیر. فرهادین گؤزللمه، دیوانی، شاغی کیمی هاوالاری هله ده شهریمیزین قوجالاری طرفیندن به به-چه چه ایله تعریفله نیر. او اورمو آشیق مکتبینه، بیر هاوادا هدیه ائتمیشدیر؛ اودا شاغی هاواسی دیر. شاغی طایفالاریندان الهام آلاراق، بو هاوانی یارادان فرهاد، قیسا زماندا آشیقلارین دیللرینه دوشموش و ماحاللاری آشاراق، بیر گؤزل آشیق هاواسینا چئوریلمیشدی. بو هاوانی ایندی غربی آذربایجان آشیقلارینین هامیسی بیلیر و بیر کلاسیک آشیق هاواسی کیمی یئرینه دوشوب.

 اونون یئتیرمه لریندن و شاگردلریندن سامیرتیلی آشیق عزیزین آدینی چکمک اولار. اوستاد آشیق عزیز، نئچه ایللر فرهادین یانیندا اونا خدمت ائدیب ساز اؤیره نمیشدیر. ائشیتدیگیمیزه گؤره، چوخ واختلار اونلارین سسلرینی بیر-بیریندن آییرماق اولماییرمیش و اوستاد ایله شاگردین سسی اوست-اوسته دوشورموش. عزیزده اوستادی فرهادا تای، کامل اوستاد ایمیش و او چالان هاوالاری هله ده کیمسه چالا بیلمه ییب. بعضی لر اؤزلرینی آشیق فرهادین آدلیم اولدوغونا گؤره، اونا منسوب ائتمه لرینه باخمایاراق، دئیینلره گؤره ائله فرهادین تکجه بو شاگردی وار ایمیش. عزیزین پنجه سی و ساز چالما قایداسیدا بونو ثبوتا یئتیریر. آشیق فرهادین گؤزل سسی و گؤزل ساز چالماسی ایللرین دگیرمانیندان کئچه رک، تعریفاتی بوگونه قدر گلیب چاتیب. بودا اونون نه قدر اوستاد اولدوغو و نه قدر سئویلدیگینی گؤستریر. نیه کی، اونونلا بیر زمان یاشایان آشیقلارین چوخوندان بیر آددا بئله قالماییب.

 اورمودا قهوه لرده اوخودوغو واختلار، قهوه خانالاردا، ایگنه سالماغا یئر اولماییرمیش. حتی قهوه چی مجبور اولورموش، جمعیتین چوخ اولدوغونا گؤره قهوه نین قاپیسینی باغلاسین و گلنلری قایتارسین. اونون سسینین نه قدر گوجلو و اوجا اولدوغونو بوگون بیزلر بیلمه ییریک، آما دئییلنلره گؤره هاچان اوخوسا ایدی، دا کیمسه جرأت ائدیب اوخویا بیلمز ایمیش.

یوردوموزون قوجامان و آغ ساققال انسانلاریندان ائشیتدیگیمه گؤره، گؤزل لیکده و اوجالیقدا او بیری آشیقلارین سسی  اونون حتی یاریسیدا اولا بیلمزدی. لبه دار تاخارمیش، تاخمایان واختلار ایسه، شلمه یه تای بیر پارچا باشینا دولارمیش. اوجا بوی ایمیش و سازی قارنی اوسته چالارمیش( قارنی او قدر یوغون ایمیش، ساز قارنی اوسته دورورموش. آما اونون جوانلیقلارینی گؤرنلر، اونو آریق بیریسی تعریفله ییردیلر). اونون هنر و صنعت عالمینده،پارلاقلیغی ، عؤمرونون سون ایللرینده، ائله ده یاخشی دوام ائتمه میشدی.

 فرهادین عؤمرونون سون ایلینده سسی ضعیفله یه رک، دای مجلسی دولاندیرماغا جواب وئرمه میشدی. بونا گؤره ده، خوشا گلمز ماجرالار باشینا گلمیشدیر. او قهوه ده اولدوغو بیرواختدا ، قهوه چی بیر آیری آشیغا پول وئره رک، اونو قهوه یه گتیریب فرهادین یئرینه چالاجاغینی بیلدیرمیشدیر. بو سؤزدن چوخ اوزولن فرهاد سازینی گؤتوره رک، اورادان چیخمیشدیر.

 تأسفله، آشیق فرهادین اؤلوموندن 50 ایل اؤتمه سینه باخمایاراق، اوندان بیر نشان و اثر قالماییب. تکجه بیر شکیل و ایکی  آشیق هاواسی. بو آشیق هاوالاریدا، بو تزه لیکده(90-نجی) ایلده طرفیمیزدن تاپیلمیشدیر.  یوخسا اوندان اؤنجه، بو سسلرده یوخ ایدی. بودا بیر شهرین، نه قدر آدلیملارینا و صنعتکارلارینا صاحب چیخماسینین سیمگه سی اولا بیلر. شهریمیزین آغ ساققاللاریندا ائشیتمیشیک، او اوستادین سسینی بیر دفعه تهراندان گلیب، قدیم گرامافون صحیفه لرینه ضبط ائدیب آپاریبلار. کیملر گلیب؟ هاچان گلیب؟ بللی دگیل. منیم تهراندا صداوسیما آرشیوینده نئچه ایللر اؤنجه چالیشان بیریسیندن خبر آلدیغیما گؤره، فرهادین او اداره نین آرشیوینده، اون بئشه یاخین هاواسینین موجود اولدوغونا اینانمیشام. آما بو سؤزو بیلمک بیر مسأله، آشیغین سسلرینی(اولورسا) او آرشیودن ائشیگه چیخارتما یوز مسأله.

 آشیق فرهاد نهایت ۲/۱۱/۱۳۴۱ تاریخینده گؤزلرینی بو دونیادان یوماراق، سون منزله یوللاندی. اونون مزارینین بوگون ایتگین اولماسی، ان گولونج مسأله لردندیر. نیه کی، اونون وفاتیندان،  نئچه یوز ایللر یوخ، اللی ایل اؤتور. اللی ایلده بیر مزارین ایتیب، باتماسینا چوخ قیسا بیر زماندیر.

بوگون بیلمه ییریک، اونو هارادا دفن ائدیب، قویلاییبلار. بیر سیرا ادعالاری اولانلاردا وار، دئییرلر بیز فرهاد ایله بئله قارداش ایدیق، بئله یولداش ایدیق، آما اونلاردا هره سی بیر سؤز دئییر. حتی نئچه سی اونون مزارینین ایتگین اولماسینا اعتراض ائده رک، اونا صاحب چیخماماق اوچون هامی یا، انتقاد ائدیرلر. بونلاردان سوروشماغیمیز یاخشی اولار:  به سیز نیه صاحب چیخماییبسینیز؟ ان آزی ائده بیلردینیز، اونون قبرینین آدرسینی خاطرینیزدا ساخلایاسینیز. هر حالدا بوگون اونون قبری ایتگیندیر. کیمسه نین¬ده خبری یوخدور. بیری دئییر، کندلرینده باسدیریبلار. بیری دئییر یوخ ائله اورمونون آغا قبیری قبریستانلیغیندادیر، آما داشینی سیندیریبلار و داها تاپماق اولماز. بیری دئییر، آغاقبیری مزارلیغینا دووار چکنده، دووار آلتدا قالدی.

بونلار هامیسی بیر شهرین نه قدر باشی سویوق و هنره اهمیت وئرمه دیگینین نشانه لریندن بیری اولا بیلر. من اؤزوم شخصاًده اورمونون آغاقبیری قبریستانینین دفترینه مراجعت ائتمیشم، آما یئنه ده فایداسی اولماییب. اونلار یالنیز 20-30 ایل بوندان اؤلنلرین یئرلرینی بیلیرلر و لیسته¬ یه کئچیبلر.

آشیق فرهادین سس فایللاری و مزارینین بولونماسی و ها بئله ملتمیزین ائل صنعتکارلارینا آرتیق دگر وئرمه سی اومودو ایله.

 آشیق فرهادین سس فایللارینی ائندیرمک اوچون آشاغیدا اولان لینکلری تیکلایین ، بو سسلر تزه لیکده طرفیمیزدن تاپیلیب. بو سسلری سیز عزیز اوخوجولاریمیزا سونوروق. لطفاً دانلود ائتسه نیز، نظر وئرمگی اونوتمایین و بیزه بو سسلر حاقدا نه دوشوندوگونوزو سؤیله یین.

بیرینجی هاوا۷۶۵ کیلوبایت : تیکلایین +تاجری

ایکینجی هاوا۷۳۲ کیلوبایت: تیکلایین+ جمشیدی

 

دقت:

سیزی حوزه هنری تبلیغات اسلامی سایتیندادا  آشیق فرهادین بیوگرافیسینی اوخوماغا دعوت ائدیرم. لطفاً بو سایتادا گئدیب، اورادادا بو آشیغین بیوگرافیسینی اوخویون

بورانی تیکلایین.

اونودولموش اوزانلاریمیزدان، آشیق قوربان موسیقی

اونودولموش اوزانلاریمیزدان، آشیق قوربان موسیقی

(57 ایل  آشیق قوربانین وفاتیندان سونرا ، بو یازی آشیغیمیزین حاقیندا یازیلان ایلک یازی دیر.)

یازان: احمد اسدی

جمال آوالي آشيق قوربان آدي ايله تانينان، آشيق قوربان موسيقي تقريبي اولاراق، 1268-جي ايلده اورمونون جمال آوا کندينده دونيايا گؤز آچدي. آتاسي لک طايفاسينين خانلاريندان ايدي. اونلارين ائلي، سالماسين لک ماحاليندان جمال آوا کندينه يايلاق- قيشلاق ائديرميشلر. آما سويوق قيشلارين بيرينده، جمال آوا کندينده اونلارين مال-داوارلاريني بوران و شاختا وورور. بو ايشين نتيجه سينده 5000 باش قويونلاريني الدن وئريرلر. بونا گؤره­ده ائللري جمال آوا کنديني مسکن ائديب، اورادا قالارگي اولورلار.

قوربان 20 ياشينا چاتديقدان سونرا، آشيقليق هوسينه دوشور و موسيقي داليجا گئدير. (موسيقي­يه علاقه­سينه گؤره ده، اونون سوي آديني موسيقي سئچيرلر). او زمانلار خويدا بير آيدين اوره­کلي و اوستاد آشيق ياشاييرميش، آدينا کورفرهاد دئييرميشلر. قوربان دا آشيق فرهادي اؤزونه اوستاد سئچيب، اونون محضرينه گئديب ساز چالماق ايله اوخوماغي اؤيره­نمگه باشلايير. اؤنجه آشيق فرهاد اونون اللريني لمس ائده­رک، بارماقلارينين يوغون اولدوغونو دئيه­رک، اونون ساز چالانماياجاغيني بيلديرير. آما قوربان تصميمين توتموشدور و هئچ نه اونو اؤز يولوندان دؤند­ره بيلمزدي.
 آشيقليق عشقي قورباني گئري دؤنمگه قويمايير و بو يولدان ال چکمه­يير. بير نئچه مدت آشيق فرهادين يانينا گئدن، قوربان، اونون سئچيلن و ساييلان شاگردلريندن اولور و آشيقليق استعداديني هر کسه نشان وئرير. گؤزل و اينجه دويغولاريني سازلا قوووشدوروب، آشيقليغا باشلايير.

 قوربان ائله سازي اؤيره­نديگي يئر، يعني خويدا آشيقليق ائديب اورادا قالارگي اولور. خويدان ائولنن آشيق قوربان، ايکي قيز، بير اوغلان آتاسي اولور و خويدا بير-بيرينين آرديندان آشيقليقلا برابر خوش گونلري کئچيرير.
آما بو خوش گونلر دوام تاپمايير و آذربايجانين بلالي ايللري گليب چاتير. آذربايجانين غرب بؤلگه­سي چئشيتلي هجوملار و باسقينلارا معروض قالير. ارمني-جيلو دسته­لري خوي، سالماس، اورمو، سولدوزا باسقين ائديرلر و چوخلو آذربايجان اهالسيني اؤلدوروب  يوردلاريني ويران قويورلار.

ارمني لرين باسقيني ايله برابر، خوي شهري 1296-جي ايلده ارمني دسته­لرينين 57 گونلوک محاصره­سينده قالير. بونونلا برابر، آجليق و قحطليک باش وئرير. يئمگه و قارين دويوزدورماق اوچون هئچ نه تاپيلمايير. بونا گؤره ده، خوي اهاليسينين چوخو خسته­لنرک، سوء تغذيه و سوء هاضمه خسته­ليکلرينه توش گليرلر. بو ايش، آشيق قوربانين اوشاقلاريندان دا يان کئچمه­يير، اونلاري دا ياخالاييب، اؤلوملرينه سبب اولور. قوربانين حيات يولداشي دا اوشاقلارينين دقّيني گتيريب، وفات ائيله يير.

قوربان، بير داها خويدا، تک و يالقيز قالير. بو اوزدن خويدان چيخيب، ديلمانا يوللانير. ديلماندا آشيقليق ائديب، گونونو کئچيرير. بير نئچه مدت ديلماندا ياشاديقدان سونرا، بير دول آرواد ايله عائله حياتي قوروب و اورادا قالارگي اولور. قوربانين ديلماندا قالديغي ايللرده، اوچ اوغلو دونيايا گلير.

علي(1302)، ولي(1304)، قولو(1306). فلكين اليندن، آجيلار چکن قوربان، يئنه ده فلگين بلاسي ايله راستلاشير. 1310-جو ايلده ديلمانا بؤيوک بير زلزله گليب، هر نه­يي يئر ايله بير ائديب  ديلماندان يالنيز بير تورپاقلي تپه قالير. خوشبختچيليکدن بو دفعه قوربانين عائله­سي، جان ساغليغي ايله، بو بلادان قورتولورلار. او زمان ديلمانين يئرينه، سالماس آددا يئني بير شهر سالينير.

 قوربان دا اورا گئديب، بير ائو تيکير و سالماسدا قالير. سالماسدا، 1312-جي ايلده آشيغين خديجه آدلي بير قيزي دونيايا گلير. بير نئچه مدت سونرا، سالماسدا ياشايا بيلمه­ين و اؤز کندلريني اؤزله­ين، آشيق قوربان، کندلرينه قاييدير. قوربانين جمال آوايا گيريشي ايله، آتاسي وفات ائيله يير. آتاسينين جسديني قوشچويا داشيان واختدا، يولدا آتاسي حاقدا مرثيه لر و آغي لار اوخوياراق، قوشچودا تورپاغا تاپشيرير.

يئنه ده، روزگار قورباندان دؤنور، 1317-جي ايلده بير داها حيات يولداشي فاطما خانيمي ايتيرير، قوربان يئنه ده يالقيز قالير. بير داها ائولنمه­ين، قوربان، آشيقليغا گئتديگي گونلر، اوشاقلاريني باجيسينا تاپشيريب، چاغيريلديغي  يئرلره يوللانير.

اؤز دؤورونده انزل ماحالينين ان آدليم آشيغي اولان، قوربان موسيقي، سازي و سؤزو ايله توي شنليک مراسملرينه قاتيلير. ها بئله، انزل ماحاليندا، ديل جلماني آدي ايله مشهور اولان، جلمان(ياللي) ريتم لريني اوستاليقلا ايفا ائدير.
چوخ شيرين صحبت و داستانلاري ايله مشهور اولان قوربان موسيقي، جمال آوا کندينين قهوه خاناسيندا  چوخلارينا بو شفاهي خالق داستانلاريندان اؤيره­دير. آما بير داهادا چرخ، دؤنور و بو دفعه سيرا دموکرات کوردلرينده­دير. دموکرات کوردلري، انزل ماحالينا يورويوب، نئچه کندي و اونونلا برابر عائله­لريني تالان ائديرلر. بو تالاندان، قوربانين عائله­سي ده، نصيبسيز قالمايير و پاييني آلير.

 عؤمرونون سون گونلرينه قدر، آشيقليق ايله مشغول اولان، آشيق قوربان موسيقي نهايت 1334-جو ايلده، بير سويوق قيش گونونده، جمال آوا کندينين قهوه خاناسيندا گاز ايله زهرلنيب و مسموم اولور و ايکي گوندن سونرا بو دونياني ترک ائده­رک، ابديته قووشور.

 اونو جمال آوا کندينين مزارليغيندا دفن ائديرلر. اوشاقلارينين دئديگينه گؤره، عؤمرونون ياشاديغي ايللرده، دائم غرور و عزت ايله ياشاميشدي و فلكين مختلف سيناقلاريندان باش اوجا چيخمشدير.

آشيق قوربان هم ده، بير مؤمن و اعتقادلي مسلمان­ ايدي. او محرم و صفر آيلارينا خاص حؤرمت بسله­ميشدي. قوربان، محرم و صفر آيلاريندا، سازينين پرده­لريني و سيملريني آچاراق، بو آيلاردان سونرا، بير داها سازينا پرده و سيم قوشورموش. بو دا اونون بو آيلاردا هوس ائديب  ساز چالما فکرينه دوشمه­سينين قارشيسيني آلماسي سببيندن ايدي.اونون سازی هله ده قالیر و اؤز نوه سینین ائوینده دیر.
دئييلنلره گؤره، اؤزونه مخصوص ابهتي وار ايميش و آشيقليقدا، آشيقليق شخصيتينه چاتميش ايدي.اورمونون آدليم آشيغي، آشيق فرهاد ايله ده، دوستلوق علاقه­لري وار ايميش و اونون شاگردلرينه ده چوخ سؤزلر اؤيره­تميشدير. آشيق درويش کيمي، بؤيوک آشيقلاردا اوندان بير واختلار سؤز-صحبت اؤيره­نميش ايميشلر.

او گئتدي، آما اونون آدي و يادي بوگون ديللرده قاليب و ياشايير و خوش سؤزلر ايله آنيلير. هله ده شهريميزين قوجامان انسانلاري اونون سؤز-صحبتي و مردانه­ليگيندن دئييرلر.بو دونيادا انسانين اؤلوموندن سونرا، ياخشي آد قاليرسا، نه ياخشي. بئله انسانلارين ياشاييشلاري دا بيزه اؤرنک اولماليدير. بو دونيادا انساندان بير قورو آد قالار، او دا پيس اولسا نه­يه دگر. سؤز صرافي خسته قاسم دئميشکن:

خسته قاسم, کيمه قيلسين داديني؟

جاني چيخسين, اؤزو چکسين اودونو

ياخشي ايگيد يامان ائتمز آديني

يامان آددان چونکو اؤلوم ياخشيدي

_____________________

آشیغیمیزین نتیجه سی، مهندس سعید موثق خواه دان بیلگی لری اختیاریمیزا قویماغینا گؤره تشکر ائدیرم.

عزيز اوخوجولاريميز، آشيق قوربان حاقدا  هر تورلو بيلگينيز وارسا، بو يازيني گئنيشلنديرمکده بيزه یارديم ائدين، لطفاً.

___________________________________

دگرلي اوخوجولار، سايين محمود غلامي جنابلاري اورمونون كهريز كنديندن وبلاگيميزا باخيش يازاراق، آشيق قوربان حاقدا بو معلوماتي وئردي....

((بير گون آشيق قوربان سالماس شهرينده اولان باخچاجيق كندينه گئدير. بو كند آشيق اهلي دگيلميشلر و قورباني تمسخر ائديرلر. حتي بونو تويا آپاريب اونا پول وئرميرلر....

آشيق قورباندا او كنددن چيخاندا بير شعر قوشور. كي منيم بير بندي ذهنيمده قاليبدير. من بونو كنديميزين قوجالاريندان ائشيتميشديم.

وبا گلسين قوجالاري ايزله سين

گؤي اؤسكوره ك اوشاقلاري گؤزله سين

بير سئل گلسين كندينيزي دوزله سين

گؤرن دئسين هاياندادير باخچاجيق.))

----

سايين محمود غلامي يه اؤز تشكرومو بيلديريره م.

آچیلیش

بیر مراسم سيراسيندا، 30/2/91 تاریخینده اورمونون ایکی اوستاد آشیغینین هئیکللری ، بو شهرین میراث فرهنگی اداره سینین موزه سینه یئرلشدیریلدی. بو ایکی هئیکل مومدان دوزه لدیلمیش هئیکللردندیلر. آشیق یوسف اوحانئس و آشیق محمد حسین دهقانین هئیکلی ایندی اورمو موزه سینده، بو موزه یه گلنلرین اوزونه آچیقدیر و اورا گلنلر ائده بیلرلر بو ایکی اوستاد آشیغین هئیکللریندن بو موزه ده گؤروش ائده لر.

Urmunun iki ustad aşığının heykəllərinin açılışı bir mərasim sırasında bu şəhərin muzeyində quruldu.

Aşıq Dehqan və Aşıq Yusufun heykəlləri indi Urmu muzeyinə gələnlərin üzünə açıqdır və nümayiş edilir .

 Bu muzeyə gedənlər edə bilərlər bu iki ustad aşığın heykəllərindən görüş edələr.

نسلی آز آفتاب آشیق موسیقی سی فئستیوالینین بیرینجی سی، ایله دانیشیق

اشاره: کئچن گونلرده «نسلی از آفتاب» فئستیوالینین بیرینجی لری تانیناراق قورتولوش مراسمینده، اؤدوللرینی آلدیلار. بو فئستیوال ویاریشما مختلف بؤلوملرده قورولموشدور و مختلف اختصاصلاردا اولان صنعتکارلار، بو یاریشمایا قاتیلمیشدیلار. بو فئستیوالین آشیق موسیقی سینین اورمو مکتبی بؤلومونده ، آشیق نباتعلی علیزاده بیرینجی اولدو. بونا گؤره ده اونونلا بیر دانیشیق، آپارمیشیق. سیزی بو دانیشیغی اوخوماغا، دعوت ائدیریک.

ادامه نوشته

اوستاد آشیق یوسف اوحانئس ایله مصاحبه/دانیشیق آپاران: احمد اسدی

اوستاد آشیق یوسف اوحانئس ایله مصاحبه/دانیشیق آپاران: احمد اسدی

گنج آشیقلارین سایین اوخوجولاری بو دفعه اورمو شهرینین آغ ساققال و قوجامان آشیغی، ها بئله اورمو آشیق مکتبی­نین اوستادلاریندان اولان آشیق یوسف اوحانئس ایله مصاحبه ائتمیشیک. آشیق یوسف ایللر بویودور، بو مکتبده چالیشیبدیر. او بیر مسیحی آشیق اولاراق، همیشه مولاسی علی­دن یاد ائدیب و هاوالارینین چوخوندادا پیغمبردن و علی­دن اوخویور. اونو تانیمایان اولماسا، آشیغین بیر مسلمان شخص  اولدوغونو دوشونر. تاریخ بویو اورمو آشیق مکتبینده مسیحی آشیقلار و شاعرلر اولوب، او جمله­­دن قول هارطون، خویلو وارطان، آشیق یعقوب و ... آدینی چکمک اولار. آما بونلارین سونونجو قالیقلاری و نشانه لریندن اوستاد آشیق یوسف اوحانئس دیر.آشیق، تورکجه و آسوریجه نی گؤزل دانیشارکن، کوردجه و فارسجانیدا بیلیر. او همده بیر ایل بغداد و ایکی  ایل کویتده یاشاماغینا گؤره عربجه ایله ده تانیش دیر و دانیشا بیلر. اورمو مسیحی لرینین اصلیتی تورکدور، آما قاجار دورونده آمریکالی و آوروپالی مسیونرلر و کشیشلرینین الی ایله دیللری چؤنوب.( دوکتور آیریملونون دئدیکلرینه اساسلاناراق). آشیغیمیزین آتاسینین آسوری دیلینین بیلمه مه سیده بونا بیر دلیل اولا بیلر. بو سببدنده مسیحی لر ایچینده ده آشیقلار اولوبلار.  اوستادیمیزین 85 یاشی اولماسینا باخمایاراق، هله­ده گؤزل اوخویور و هله­ده گنج اوره­گی بو مکتبین عشقینه دؤیونور. آللاهدان عزیز اوستادا جان ساغلیغی دیله­یرکن، سیزی دانیشیغیمیزی اوخوماغا دعوت ائدیریک.

ادامه نوشته

دستان

                          دستان( مخمس)

ای آغالار قولاق آسین              بیر تعریفیم وار اورمویا

یازی گؤزل یایی ایستی            قیشدا یاغار قار اورمویا

چون گؤزلدیر دؤرد بیر یانی      قونار بولبول سار اورمویا

دومروله تای قوچاقلاری            قویماز گله عار اورمویا

ایللر بویو باسقینلاردا                 سالانمادی کار اورمویا

                                *************

تاریخ لرین سینه سینده             بسله ییبدیر کاظم خانلار

یاغی لارا مجال وئرمز             مرد ایگیدلر ار اوغلانلار

یقین قالسا اورمو داردا            ائلی اونا وئرر قانلار

گؤزللرین گؤزلی دیر              وار اوغروندا وئرن جانلار

اوغوللاری اسلان کیمی          یارانیبدیر یار اورمویا

                                *************

ائللر گلین سیز اورمویا            دوزلوگؤلون گؤرمک اوچون

داغلارینا دوشسه یولوز           بولاقلارین سویون ایچین

گَلَنمَه سَز خیال ایله                بو شهره قاناد آچین

بنده قاسملی یا گئدین           سیر داغینین اوسته اوچون

مسکین احمد اومود ایله      خوش گونلری گؤر اورمویا 

احمد اسدی

اورمودا مشهدی بایرام قهوه خاناسی- آشیق دهقان کوراوغلو داستانین تعریف ائدرکن

اورمودا مشهدی بایرام قهوه خاناسی( شوشه ده کی آدی آشیقلار و شاعرلر قهوه سی)

 آشیق دهقان کوراوغلو داستانین تعریف ائدرکن

شكيللري گؤرمك اوچون ادامه مطلب بؤلومونه گئدين........

ادامه نوشته

آشیق جنون((دکتر اکبر بزرگ­امین))

آشیق جنون((دکتر اکبر بزرگ­امین))

Aşıq Cünun adı ilə tanınan Dr.Əkbər BOZORGƏMİN 1966-ci ildə Urmiyanın Əsgərxan məhəlləsində dünyaya göz açdı. Altı – yeddi yaşlarından Azərbaycan mahnılarını öyrənməyə başladı. 1981-ci ildən saz həvəskarı olub və onu öyrənmək qərarına gəldi. 1995-ci ildə Tehran universitetinin tıb və həkimlik fakultəsindən məzun oldu. 1997-ci ildə Səfi-əddin Urməvi adlı musiqi qrupunu yaradıb və o zamandan bəri sazı ilə dəfələrcə müxtəlif mərasimlərdə və festivallarda çıxış edib........

آشیق جنون آدی ایله تانینان دکتر اکبر بزرگ امین 1344-جو ایلده ادبیات سئور بیر عائله­ده ، اورمو شهرینین عسگرخان محله­سینده دونیایا گؤز آچدی. آلتی یئددی یاشلاریندان آذربایجان ماهنیلارینی اؤیرنمگه باشلادی. اکبر بزرگ امین 1359-جو ایلدن آشیق صنعتی ایله تانیش اولاراق، ساز چالماغی عائیله­وی شکیلده اؤیرندی. ائله بو ایللردن­ده شعر دئمگه باشلامیشدی. آشیق جنون 1373-جو ایلده تهران اونیورسیته­سینین طب فاکولته­سیندن(دانشکده پزشکی تهراندان) دوقتوراسینی آلدی. اؤیرنجی اولان ایللرده، ((ساوالان))، ((ملک خاتون))، ((دلاوران کوچه دلگشا)) و ((آی پارا)) فیلملرینده، سازی و سسی ایله اؤز گؤستریب و اونلارین متن موسیقی لرینده مشهور موسیقی­چی اوستاد فرهاد فخرالدینی ایله ایش بیرلیگی ائدیبدیر.

آشیق جنونون آتاسی اوستاد عباس بزرگ امین(1377-1315) اورمو شهرینین ضیالی­لاریندان ایدی. او ایللر بویو اورمو شهرینین دبیرستانلاریندا ادبیات و عربی معلمی وظیفه­سینده چالیشدی. عباس بزرگ امین گوجلو شاعر و ضیالی ادیب ایدی. وطنینه و ائلینه عشق بسله­میشدی. شعرلرینده، آذربایجان فولکلورو و حماسه لری اؤزل یئر توتوردو.داغ عنصرو شعرلرینده اؤزونه مخصوص یئر آییرمیشدی. ایکی کتاب حاضرلاییب و چاپا بوراخمیشدی: 1- آشیق علعسگرین شعرلری 2- بوستان سعدی­نین تورکجه ترجمه سی.

رحمتلیک عباس بزرگ امین

 ایللر بویو اوره­گی آذربایجان عشقینه دؤیونن عباس بزرگ امین، 1375-جی ایلده تقاعده(بازنشسته اولدو) چاتدی. و آز سونرا سرطان خسته­لیگینه مبتلا اولدو. نهایت 1377-جی ایلین خرداد آییندا دونیاسینی دگیشدی. عباس بزرگ امین سون شعرینی 1377-جی ایلین فروردین آییندا اوغلو آشیق جنونا یازمیشدی. شعری بئله دیر:

عؤمرومو گونومو سازا باغلادیم

  اوغول هر مجلسده چال منی سازدا

کؤنلومون تئللرین یازا باغلادیم

  گل قیشین قهریندن آل منی سازدا

 

باهارین عاشیقین قارا تاپشیرما

  آزادلیق عاشیقین دارا تاپشیرما

قیزیل گول عاشیقین خارا تاپشیرما

 هر مجلسده یادا سال منی سازدا

     

قوجامان اوزانام یازا عاشیغام  

 ائلیمین شؤهرتی سازا عاشیغام

بیر کاتب دردیمی یازا عاشیغام  

 جوشدور ورآغ یاشیل آل منی سازدا

اونوتما هر زامان چال منی سازدا

 

اکبر بزرگ امین ایسه آتاسینا شعر ایله جواب وئرمیشدی:

سازیمی آلارام سینه­م اوستونه

  یانیق کرمی ده چالارام سنی

گئرچکده چاتماسا الیم دستینه  

 دویغولار قوینوندا بولارام سنی

کاتب تک دردینین یازانی اوللام

  حسرتین محنتین پوزانی اوللام

ائلیمین شؤهرت لی اوزانی اوللام

  نغمه­ده ن نغمه یه سالارام سنی

 

آغیر هیجرانیندان قلبیمدی شان شان

 چالارام سازیمی بیر آن دورمادان

"جنونام " ای آتا هر یئرده هر آن

  ائللرین یادینا سالارام سنی

اونوتمام سازیمدا چالارام سنی

 

عباس بزرگ امینین اوشاقلاری هنرسئور انسلانلار اولوب ، درس و سواد باخیمینداندا یوخاری مرتبه لره چاتیبلار. بؤیوک قارداشلاری اصغر داروسازی رشته­سینده دوقتوراسی وار و آلماندا چالیشیر . کیچیک قارداشی ایسه جواد، دامپزشکی دوقتوراسی وار و اورمو شهرینده دامپزشکی داواخانا آچیبدیر. اکبر بزرگ امین ایسه اورمو شهرینده مطبی وار و طبابت ایله مشغولدور. آشیق جنونون عمیسی سایین جعفربزرگ امین جنابلاریدا ادبیات اهلی دیلر. شاعر و انتقادچی کیمی تانینان جعفر بزرگ امین ایندی لیکده تبریز شهرینده ساکندیر. بزرگ امین قارداشلاری آشیقدیلار

آشیق جنون اورمو شهرینده 1375-جی ایلدن بری ((صفی الدین اورموی)) آدینا موسیقی گروهونو یارادیب و دفعه لرله کنسرتلرده ، تلویزوندا و ها بئله تورکیه­ده چیخیشلاری اولوب.  . آشیق جنونون یازا عاشیغام آدلی شعر کتابی ۱۳۷۹-جو ایلده ایشیق اوزو گؤروبدور.

شعرلری:

ییخمالی ییق بیز

هر آن بوسقودادیر، غصه­یله کدر

سئوینجله قارشینا چیخمالی­ییق بیز

تئللی ساز سینه ده، شیرین سؤز دیلده

غمین سارایینی ییخمالی­ییق بیز

 

آیریلیق کولونو قوروتماق اوچون

وصالدان بیر دونیا یاراتماق اوچون

یاد کؤکون باخچادان قوپارتماق اوچون

یاخشی دوست الینی سیخمالی­ییق بیز

 

((جنون)) نغمه دئییر بیزیم ائللره

اودورکی دوشوبدور آدی دیللره

کؤنولده مین آرزی چیخیب یوللارا

دایانماز بولاق تک، آخمالی­ییق بیز

 

دئمک اولماز

عشق اودو اولماسا شعرین دالیندا

اونا شعر نه دئمک، سؤز دئمک اولماز!

بیر اوجاق یانماسا، قیزیندیرماسا

اوندا اولان کولدور، کؤز دئمک اولماز

 

اوجوز ساتیلیرسا، نورلو حقیقت

بیر پولا دگمیرسه، دوزلوک صداقت

اورداکی یالانا وئریلسه قیمت

حقیقت دانیشیب، دوز دئمک اولماز

 

خزان حؤکم ائیله سه، یاز مجلسینده

دردبیلن اولورسا آز، مجلسینده

آنلاماز اگلشسه، ساز مجلسینده

((جنونا)) صبر ائله، دؤز دئمک اولماز

 

قارداشی آشیق دومانین کسیلمیش بارماغینی درمان ائدن حکیمه یازیبدیر:

((تئللی سازی کیم چالاجاق!))

حکیم دوستوم سنه قوربان

تئللی سازی کیم چالاجاق!

بارماقلارا باغیشلا جان

تئللی سازی کیم چالاجاق!

 

ائلین گؤزو باخیر سنه

بارماقلارا جان وئر یئنه

یالواریرام، دؤنه-دؤنه

تئللی سازی کیم چالاجاق!

 

ساز آغلاییر سیزین-سیزین

سس اوخشاییر حزین-حزین

بوغماگینان ائل نفسین

تئللی سازی کیم چالاجاق!

 

یاسا باتیب ساز عالمی

دایانماییر گؤزون نمی

اود توت، آلیش، یان ((کرمی))

تئللی سازی کیم چالاجاق!

 

گرایلی لار قارا باغلار

بایاتی لار کؤنول داغلار

پرده، بارماغی سوراغلار

تئللی سازی کیم چالاجاق!

 

ایندی حکیم یئتیش دادا

((جنون)) یاندی بئله اودا

قیزیل بارماق گئتدی بادا

تئللی سازی کیم چالاجاق!