اونودولموش اوزانلاریمیزدان، آشیق قوربان موسیقی

(57 ایل  آشیق قوربانین وفاتیندان سونرا ، بو یازی آشیغیمیزین حاقیندا یازیلان ایلک یازی دیر.)

یازان: احمد اسدی

جمال آوالي آشيق قوربان آدي ايله تانينان، آشيق قوربان موسيقي تقريبي اولاراق، 1268-جي ايلده اورمونون جمال آوا کندينده دونيايا گؤز آچدي. آتاسي لک طايفاسينين خانلاريندان ايدي. اونلارين ائلي، سالماسين لک ماحاليندان جمال آوا کندينه يايلاق- قيشلاق ائديرميشلر. آما سويوق قيشلارين بيرينده، جمال آوا کندينده اونلارين مال-داوارلاريني بوران و شاختا وورور. بو ايشين نتيجه سينده 5000 باش قويونلاريني الدن وئريرلر. بونا گؤره­ده ائللري جمال آوا کنديني مسکن ائديب، اورادا قالارگي اولورلار.

قوربان 20 ياشينا چاتديقدان سونرا، آشيقليق هوسينه دوشور و موسيقي داليجا گئدير. (موسيقي­يه علاقه­سينه گؤره ده، اونون سوي آديني موسيقي سئچيرلر). او زمانلار خويدا بير آيدين اوره­کلي و اوستاد آشيق ياشاييرميش، آدينا کورفرهاد دئييرميشلر. قوربان دا آشيق فرهادي اؤزونه اوستاد سئچيب، اونون محضرينه گئديب ساز چالماق ايله اوخوماغي اؤيره­نمگه باشلايير. اؤنجه آشيق فرهاد اونون اللريني لمس ائده­رک، بارماقلارينين يوغون اولدوغونو دئيه­رک، اونون ساز چالانماياجاغيني بيلديرير. آما قوربان تصميمين توتموشدور و هئچ نه اونو اؤز يولوندان دؤند­ره بيلمزدي.
 آشيقليق عشقي قورباني گئري دؤنمگه قويمايير و بو يولدان ال چکمه­يير. بير نئچه مدت آشيق فرهادين يانينا گئدن، قوربان، اونون سئچيلن و ساييلان شاگردلريندن اولور و آشيقليق استعداديني هر کسه نشان وئرير. گؤزل و اينجه دويغولاريني سازلا قوووشدوروب، آشيقليغا باشلايير.

 قوربان ائله سازي اؤيره­نديگي يئر، يعني خويدا آشيقليق ائديب اورادا قالارگي اولور. خويدان ائولنن آشيق قوربان، ايکي قيز، بير اوغلان آتاسي اولور و خويدا بير-بيرينين آرديندان آشيقليقلا برابر خوش گونلري کئچيرير.
آما بو خوش گونلر دوام تاپمايير و آذربايجانين بلالي ايللري گليب چاتير. آذربايجانين غرب بؤلگه
­سي چئشيتلي هجوملار و باسقينلارا معروض قالير. ارمني-جيلو دسته­لري خوي، سالماس، اورمو، سولدوزا باسقين ائديرلر و چوخلو آذربايجان اهالسيني اؤلدوروب  يوردلاريني ويران قويورلار.

ارمني لرين باسقيني ايله برابر، خوي شهري 1296-جي ايلده ارمني دسته­لرينين 57 گونلوک محاصره­سينده قالير. بونونلا برابر، آجليق و قحطليک باش وئرير. يئمگه و قارين دويوزدورماق اوچون هئچ نه تاپيلمايير. بونا گؤره ده، خوي اهاليسينين چوخو خسته­لنرک، سوء تغذيه و سوء هاضمه خسته­ليکلرينه توش گليرلر. بو ايش، آشيق قوربانين اوشاقلاريندان دا يان کئچمه­يير، اونلاري دا ياخالاييب، اؤلوملرينه سبب اولور. قوربانين حيات يولداشي دا اوشاقلارينين دقّيني گتيريب، وفات ائيله يير.

قوربان، بير داها خويدا، تک و يالقيز قالير. بو اوزدن خويدان چيخيب، ديلمانا يوللانير. ديلماندا آشيقليق ائديب، گونونو کئچيرير. بير نئچه مدت ديلماندا ياشاديقدان سونرا، بير دول آرواد ايله عائله حياتي قوروب و اورادا قالارگي اولور. قوربانين ديلماندا قالديغي ايللرده، اوچ اوغلو دونيايا گلير.

علي(1302)، ولي(1304)، قولو(1306). فلكين اليندن، آجيلار چکن قوربان، يئنه ده فلگين بلاسي ايله راستلاشير. 1310-جو ايلده ديلمانا بؤيوک بير زلزله گليب، هر نه­يي يئر ايله بير ائديب  ديلماندان يالنيز بير تورپاقلي تپه قالير. خوشبختچيليکدن بو دفعه قوربانين عائله­سي، جان ساغليغي ايله، بو بلادان قورتولورلار. او زمان ديلمانين يئرينه، سالماس آددا يئني بير شهر سالينير.

 قوربان دا اورا گئديب، بير ائو تيکير و سالماسدا قالير. سالماسدا، 1312-جي ايلده آشيغين خديجه آدلي بير قيزي دونيايا گلير. بير نئچه مدت سونرا، سالماسدا ياشايا بيلمه­ين و اؤز کندلريني اؤزله­ين، آشيق قوربان، کندلرينه قاييدير. قوربانين جمال آوايا گيريشي ايله، آتاسي وفات ائيله يير. آتاسينين جسديني قوشچويا داشيان واختدا، يولدا آتاسي حاقدا مرثيه لر و آغي لار اوخوياراق، قوشچودا تورپاغا تاپشيرير.

يئنه ده، روزگار قورباندان دؤنور، 1317-جي ايلده بير داها حيات يولداشي فاطما خانيمي ايتيرير، قوربان يئنه ده يالقيز قالير. بير داها ائولنمه­ين، قوربان، آشيقليغا گئتديگي گونلر، اوشاقلاريني باجيسينا تاپشيريب، چاغيريلديغي  يئرلره يوللانير.

اؤز دؤورونده انزل ماحالينين ان آدليم آشيغي اولان، قوربان موسيقي، سازي و سؤزو ايله توي شنليک مراسملرينه قاتيلير. ها بئله، انزل ماحاليندا، ديل جلماني آدي ايله مشهور اولان، جلمان(ياللي) ريتم لريني اوستاليقلا ايفا ائدير.
چوخ شيرين صحبت و داستانلاري ايله مشهور اولان قوربان موسيقي، جمال آوا کندينين قهوه خاناسيندا  چوخلارينا بو شفاهي خالق داستانلاريندان اؤيره
­دير. آما بير داهادا چرخ، دؤنور و بو دفعه سيرا دموکرات کوردلرينده­دير. دموکرات کوردلري، انزل ماحالينا يورويوب، نئچه کندي و اونونلا برابر عائله­لريني تالان ائديرلر. بو تالاندان، قوربانين عائله­سي ده، نصيبسيز قالمايير و پاييني آلير.

 عؤمرونون سون گونلرينه قدر، آشيقليق ايله مشغول اولان، آشيق قوربان موسيقي نهايت 1334-جو ايلده، بير سويوق قيش گونونده، جمال آوا کندينين قهوه خاناسيندا گاز ايله زهرلنيب و مسموم اولور و ايکي گوندن سونرا بو دونياني ترک ائده­رک، ابديته قووشور.

 اونو جمال آوا کندينين مزارليغيندا دفن ائديرلر. اوشاقلارينين دئديگينه گؤره، عؤمرونون ياشاديغي ايللرده، دائم غرور و عزت ايله ياشاميشدي و فلكين مختلف سيناقلاريندان باش اوجا چيخمشدير.

آشيق قوربان هم ده، بير مؤمن و اعتقادلي مسلمان­ ايدي. او محرم و صفر آيلارينا خاص حؤرمت بسله­ميشدي. قوربان، محرم و صفر آيلاريندا، سازينين پرده­لريني و سيملريني آچاراق، بو آيلاردان سونرا، بير داها سازينا پرده و سيم قوشورموش. بو دا اونون بو آيلاردا هوس ائديب  ساز چالما فکرينه دوشمه­سينين قارشيسيني آلماسي سببيندن ايدي.اونون سازی هله ده قالیر و اؤز نوه سینین ائوینده دیر.
دئييلنلره گؤره، اؤزونه مخصوص ابهتي وار ايميش و آشيقليقدا، آشيقليق شخصيتينه چاتميش ايدي.اورمونون آدليم آشيغي، آشيق فرهاد ايله ده، دوستلوق علاقه
­لري وار ايميش و اونون شاگردلرينه ده چوخ سؤزلر اؤيره­تميشدير. آشيق درويش کيمي، بؤيوک آشيقلاردا اوندان بير واختلار سؤز-صحبت اؤيره­نميش ايميشلر.

او گئتدي، آما اونون آدي و يادي بوگون ديللرده قاليب و ياشايير و خوش سؤزلر ايله آنيلير. هله ده شهريميزين قوجامان انسانلاري اونون سؤز-صحبتي و مردانه­ليگيندن دئييرلر.بو دونيادا انسانين اؤلوموندن سونرا، ياخشي آد قاليرسا، نه ياخشي. بئله انسانلارين ياشاييشلاري دا بيزه اؤرنک اولماليدير. بو دونيادا انساندان بير قورو آد قالار، او دا پيس اولسا نه­يه دگر. سؤز صرافي خسته قاسم دئميشکن:

خسته قاسم, کيمه قيلسين داديني؟

جاني چيخسين, اؤزو چکسين اودونو

ياخشي ايگيد يامان ائتمز آديني

يامان آددان چونکو اؤلوم ياخشيدي



_____________________

آشیغیمیزین نتیجه سی، مهندس سعید موثق خواه دان بیلگی لری اختیاریمیزا قویماغینا گؤره تشکر ائدیرم.

عزيز اوخوجولاريميز، آشيق قوربان حاقدا  هر تورلو بيلگينيز وارسا، بو يازيني گئنيشلنديرمکده بيزه یارديم ائدين، لطفاً.


___________________________________

دگرلي اوخوجولار، سايين محمود غلامي جنابلاري اورمونون كهريز كنديندن وبلاگيميزا باخيش يازاراق، آشيق قوربان حاقدا بو معلوماتي وئردي....

((بير گون آشيق قوربان سالماس شهرينده اولان باخچاجيق كندينه گئدير. بو كند آشيق اهلي دگيلميشلر و قورباني تمسخر ائديرلر. حتي بونو تويا آپاريب اونا پول وئرميرلر....

آشيق قورباندا او كنددن چيخاندا بير شعر قوشور. كي منيم بير بندي ذهنيمده قاليبدير. من بونو كنديميزين قوجالاريندان ائشيتميشديم.

وبا گلسين قوجالاري ايزله سين

گؤي اؤسكوره ك اوشاقلاري گؤزله سين

بير سئل گلسين كندينيزي دوزله سين

گؤرن دئسين هاياندادير باخچاجيق.))

----

سايين محمود غلامي يه اؤز تشكرومو بيلديريره م.