آذربايجان آشيق مكتبلريندن"تيكان تپه" آشيق مكتبي/ احمد اسدي
آذربايجان آشيق مكتبلريندن
"تيكان تپه" آشيق مكتبي
یازان: احمد اسدي
تيكان تپه شهرينه مخصوص آشيق دسته سي و من....
گؤزل آذربايجانيميزين ان قديم و ان اصيل مدني ارثي اولان، آشيق ادبياتي و آشيق موسيقي سي تاريخلردن سوزولوب گلن بير وارليق اولاراق، بوگونده ياشاماقدادير. آشيقليق گلنگي اسكي لردن بري، شامان زامانلاريندان اسلام دؤورونه و اسلام دؤوروندن بوگونه قدر اؤزونو چئشيدلي آدلار و چئشيدلي اؤزلليكلرله ساخلاييب، قورويوبدور.
اسكي چاغلاردا آشيقليغيميز يوردوموز بويوندا بير اولسادا، زامان كئچديكجه، چئشيدلي بؤلگه لرده اؤزونه مخصوص لمس تاپيب و اؤزونه مخصوص اؤزلليكلره صاحب چيخيب و بير-بيرلري ايله فرقلنرك، آشيق مكتبلريميز يارانيب.
بيز بوگون آشيق مكتبلريميزده فرقلي هاوالارا نظر سالاندا، اونلارين روحلارينين بير اولدوغونو گؤروروك. حتي چوخلو هاوالاريميزدا عيني دير، يالنيز چالماقدا و اوخوماقدا فرقلنرك، بعضي ريتميك اولور، بعضيلرينده ريتيم سينير، بعضي لرده ده اوخونان سؤزلر اوزاديلير و ... .
ايندي ليكده نئچه بؤيوك آشيق مكتبيميز وار، اونلاردان اورمو آشيق مكتبي، قره داغ، هئشتري، شيروان،بورچالي، زنجان، همدان، قوم-ساوا، گؤيچه، قوبا-قوسارين و ... آديني چكمك اولار. بونلار ايله ياناشي كيچيك آشيق مكتبلرده وار. آما او قدرده آنا آشيق مكتبدن فرق ائتمهييرلر و سئچيلمه ييرلر.
كئچنلرده، خريطه ني اؤنومه قوياراق، مختلف مكتبلرين يئرلشديگي شهرلره نظر سالديم. اورمودان توتدو قره داغا، زنجانا و .... . چئشيدلي شهرلرين آشيقلاري ايله چوخلو مجلسلرده بير يئرده اولدوغوما گؤره، آزدان-چوخدان آشيق مكتبلرينين اؤزلليكلري و هانسي شهرلرده اولدوغونو بيليرديم. بو آرادا تيكان تپه(تكاب) ماحالي دقتيمي اؤزونه چكدي. اورادان نه آشيق تانييرديم و نه ده هاوالاريندان خبريم وار ايدي. بونا گؤره ده بو ماحالين هانسي مكتبده اولدوغو منيم ماراغيمي اؤزونه جلب ائتدي و بو حاقدا آرتيق بيلگي الده ائتمك اوچون، آراشديرماغا باشلاديم. اورمو، تبريز و نئچه شهرين آشيقلارينين اورالاردا هانسي هاوالار چالينديغيني و هانسي مكتبده اولدوقلاريني سوردوغومدا، كيمسه بير بيلگي منه وئره بيلمه دي. بونا گؤره ده بو ماحالدا اولان آشيقلار و آشيقيليق منيم ماراغيمي داهادا چوخ اؤزونه چكدي. اورا گئديب، آشيقلاري ايله گؤروشمگه قرار وئرديم.
بيرگون تيكان تپه شهرينه گئديب، سورا-سورا بير آشيغين آدرسيني تاپديم. آشيغين، آدي آشيق منوچهر ولي پور ايدي. 1353-جي ايلده ائله تيكان تپه نين اؤزونده دوغولوب و اهل حق توركلريندندير(آشيق منوچهرين آتا-بابالاري نئچه يوزايلدن بري آشيق اولوبلار). آشيغيميز ايله گؤروشدوم و بو گؤروشده چوخ اؤنملي اولان مسئله لر اوزه چيخدي. بو مسئله دن يالنيز ايكي سينه باخساق، تيكان تپه نين نه قدر آشيقليق باخيمندان اؤنملي اولدوغونو بيله جه ييك؛
1- اورادا اولان آشيقليق، ساز، كمانچا، قاوال و بالابانلدان عبارتدير. بودا هئچ يئرده تايي گؤرونمه ين بير آشيق دسته سي دير.
2-او ماحالين اؤزونه مخصوص بير نئچه هاواسي واردي.
ائله بو ايكي عامله نظر سالساق، بو شهرده يئني آشيق مكتبينين اوزه چيخماغينا گرك ايناناق. نيه كي، هم هاوالاردا بير آز فرق وار، همده آشيق اوچلوگو يئرينه، آشيق دؤردلوگو وار. هله بونداندا علاوه، بير يئني تاپينتيدا ائله او آشيغين يانيندا اولدو. آشيغين يانينداكي كمانچا چالانين، كمانچاسي گؤردوگوموز و ائشيتديگيميز كامانچالاردان فرقلي دير و من اينديه دك، بئله كمانچا گؤرمه ميشديم. كامانچانين هم اوزو و همده آرخاسي دري ايله اؤرتولودور و هئچ بير يئرده و ملتده بو كامانچايا تاي بير چالغي آلتي گؤرونمه ييب.
بير نئچه ساعات آشيغيميز ايله بير يئرده اولدوم و بير تعداد اورانين هاوالارينداندا منيم ايستگيم ايله آشيق چالدي و منده ضبط ائتديم. اوندان سونرا، تيكان تپه مكتبي اوسته، دانيشيقلار آپارديق و بو شهرده نئچه آشيق اولدوغونو سوردوم و سواليمين جوابيندا چوخ كدرلنديريجي جواب ائشيتديم؛"بو ماحالدا تكجه منم. آشيقلارين هاميسي وفات ائديبلر".
بو سؤزدن سونرا، چوخ اوزوله رك، نيه گنجلر بس بو صنعته گلمه ييرلر دئيه، سوردوم، جوابدا نئت و آشكار ايدي. بو صنعت حمايت اولونمور. آرتيق بورادا محروم بير منطقه دير، ايلده يوزلر بلكه ده مينلر نفر (چوخو جوانلار) بورادان آيري شهرلره، اؤزلليكله تهرانا كؤچورلر.
بو سؤزو دوشوندوگوموزده و تيكان تپه نين بوگونكو دورومونا باخديغيميزدا آشيغين سؤزونو هئچ ده يانليش اولمايان بير مسئله گؤره جه ييك.
آشيق محروم دئدي. يئري گلميشكن بير مثال گتيريم؛ صائين قالا ايله تيكان تپه آراسي 90 كيلومترليك بير يولدور. بو 90 كيلومترليك يولدا، بير دنه ده اؤرنك اوچون بنزين پومپو يوخدور. هله اونداندا علاوه يوللاردا دئيه سن، قاجار و بيرينجي پهلوي دؤوروندن قالما يوللارا اوخشايير. دوشونون، بير نفر كندلي ايسته يير، ماشينينا، تراكتورونا و يا هر نه ياناجاق لازم اولان وسيله سينه، ياناجاق دولدورا و فاصله سيده شهردن 45 كيلومتر اولا، گرك 45 كيلومترليك مسافه ني شهره گئده و 45 كيلومترده قاييدا. بو اولدو 90 كيلومتر، دولدوردوغو ياناجاغين ياريسي قورتولدو. اورانين محروميتينه گؤره، اونلارلا مثال چكمك اولار. ائله بونا گؤره ده ايلده نئچه مين نفر يئرلي اهالي اورادان كؤچرك، آيري يئرلره گئدير و اونون عوضينده ايرانين غربي اوستانلاريندان بورا دولورلار..نيه كي اورميه يه گئدن يول نه قدرده خراب اولسا، عوضينده او بيري استانلارا باغلانان يوللار، گئديش-گليشه ياخشي ديرلار.
هر حالدا ايندي دوروم بئله دير، ايسته سكده ايسته مه سكده، بيزيم بوينوموزا دوشن اؤز كولتوروموزو و ادبياتيميزي قورويوب ساخلاماقدير و آشيق منوچهر كيمي قوچ ايگيدلري ياددان چيخارتماماقدير. نيه كي بيزيم كولتوروموزو اورالاردا ياشادير. ائله بو سؤزله آشيغيميزدان آيريلديم. آما تيكان تپه فكري مني بوروموشدو. بيرجه لحظه ده بئينيمدن ائشيگه چيخماييردي. آشيغين اوخودوغو، گؤزل تيكان تپه هاوالاري، تيكان تپه گؤزللمه سي، تيكان تپه شكسته سي،جمشيدي، همداني، عثمانلي و ... هله ده ذهنيمده دير و بو مكتبين نئجه آذربايجان بويوجا تانيتديريلماسينا هله ده دوشونورم. دوزدور ايندي آشيق منوچهر او ماحالين سونونجو و تكجه آشيغي دير آما تيكان تپه آشيقليغي هله ده ياشايير و هله ده بو مكتب ديري دير ، بونا گؤره ده گرك گله جگه اومودلو اولاق.
.JPG)
آدیم احمد اسدی دیر. اورمودا یاشاییرام.