دوداق دگمز

Aşıq ədəbiyatında dodaq dəyməz şeirlər, keçmişdə geniş yer tuturdu. Bu şeir növündə çalışılır dodaqlar bir-birimə dəyməsin və dodaq dəyməyən kələmələr və hərflər gətirilsin. Çeşidli ölçülərdə yazılan dodaq dəyməzlər təəsüf lə indilikdə Aşıqlar və Şairlər tərəfindən çox az və nadir hallarda deyilir.

آشیق ادبیاتیندا، دوداق دگمز شعرلر، کئچمیشده گئنیش یئر توتوردو. بو شعر نؤعونده چالیشیلیر دوداقلار  بیر بیرینه دگمه سین و دوداق دگمه ین کلمه لر و حرفلر گتیریلسین.

اؤرنگی:

دوداق دگمز: آشیق - آ

دوداق دگر:باغ- ب

 چئشیدلی اؤلچولرده یازیلان دوداق دگمزلر ، تأسفله ایندیلیکده شاعرلر و آشیقلار طرفیندن چوخ آز قارشیلانیر و نادر حاللاردا دئییلیر و آشیقلارین چوخو کئچمیشده یازیلان شعرلردن استفاده ائدیرلر. کئچمیشده هر آشیق بیر آیری آشیق ایله دئییشنده، چالیشاردی، دوداق دگمز شعرلر ایله، رقیبینی باغلایا. آذربایجان آشیق ادبیاتیندا، گئنیش یئر توتان دوداق دگمز، ایندی تضعیف اولونموش حالدادیر. آذربایجانین عکسینه تورکیه آشیقلاری هله ده، دئییشمه لرینده، دوداق دگمز شعرلردن استفاده ائدیرلر و بو باخیمدان بیزلردن ایره لی دیلر. ائله بونا گؤره من بو بؤلومده ده گوجومو سینامیشام، اومودوم وار بگنه سیز و انتقادلارینیزی آچیق اولاراق، سؤیله یه سینیز. من بو شعری یازدیغیم گون انتظاریم یوخ ایدی، اورمودا آشیقلار طرفیندن بو قدر ایستی و سیجاق قارشیلانا. اورمو آشیقلاریندان اولان آشیق عیوض عیوضی بیرینجی نفر اولدو، کی بو شعری مجلسلرینده اوخودو. بورادان عزیز آشیغیمیزا  اؤز تشکورومو بیلدیریر­م.

 

ائل آشیغی

ائل آشیغی ائللرینده گزگیلن

شان شهرتلی آغیر ائللر سنین دیر

دیلین دؤنسون شنلیکلرین اوستونه

ساز قوینوندا اینجه تئللر سنین دیر

*************

شادلیغی یای اؤلکه لره ائللره

سونا گتیر چایلار ایله گؤللره

احسن اولسون او یارادان اللره

شن ائللرده، شیرین دیللر سنین دیر

*************

سازینی چال قوی ائللرین شاد اولسون

غصه- کدر یورد ایچینده یاد اولسون

قوی هر آهین آتش اولسون اود اولسون

سدلر ییخان گوجلو سئللر سنین دیر

*************

داغلارا چیخ  یئندیر اوجا داغلاری

قوی داغیلسین ائلین اسکی داغلاری

او داغلاردا چیچک آچان چاغلاری

یاز گتیرن گوللو اللر سنین دیر

 

جیغالی تجنیس- سریندی

آشیق شعری­ نمونه­لریندن بیری ده جیغالی تجنیس­دیر. کئچمیش آشیقلاریمیز، بو شعر نمونه­سینده چوخ گوجلو اثرلر یارادیبلار. آما تأسفلر اولسون ایندی­لیکده شاعرلریمیز و آشیقلاریمیز کئچمیشلره تای داها بو شعر نؤعو ایله اوغراشمیرلار و گئتدیکجه یاددان چیخماقدادیر. بو شعر نؤعو یاددان چیخماسین دئیه من نئچه جیغالی تجنیس شعری یازمیشام. بیرینی سیز عزیز دوستلاریما سونورام اومودوم وار خوشونوزا گله. انتقاد و یا بیر سورونوز اولورسا سئوینرم خاطرلاداسینیز. رسم بودور جیغالی تجنیسده گلن قافیه­لری آچیقلارلار. آما من هله لیک آچیقلاماییرام. سوندا بونو دئمه لی یم جیغالی تجنیس آدی ایله، آشیق هاواسیدا موجوددور.

سریندی

مجنون اولوب داغی-داشی گزه نین

بیلمه لی دی، درد و بلا سریندی

آشیق دئیه ر سریندی

داغلار سویو سریندی

داردا قالان چاره سیز

مولاسینا سریندی

گولون عؤمرو باخمایین کی چوخ آزدیر

گولستاندا ناز و عشوه سریندی

*************

دوعا اوچون قنوت ائدیب بوداقلار

دردیم دئدیم، باخ گؤر نئجه بوداغلار

آشیق دئیه ر بوداغلار

بو یارالار بو داغلار

مجنون تکین چؤلده یم

مسکنیم دیر بوداغلار

آهیم اوددور، اریده جک بوداقلار

آما کؤنلوم صبیرلی دی، سریندی

*************

محشر اولدو، صوراسرافیل چالیندی

حساب گلدی عمللریم چالیندی

آشیق دئیه ر چالیندی

حاق قاپیسی چالیندی

ایللر گلیب اؤتوشدو

عؤمور باغیم چالیندی

میسکین احمد مولا درین چال ایندی

مولا گلر، آچ دردینی سرایندی        

 

Aşıq şeiri nümünələrindən biridə cığalı təcnisdir. Keçmiş Aşıqlarımız, bu şer nümünəsində çox güclü əsərlər yaradıblar. Ama təəsüflər olsun indilikdə şairlərimiz və aşıqlarımız keçmişlərə tay daha bu şeir növü ilə uğraşmayırlar və getdikcə yaddan çıxmaqdadır........

Sərindi

Məcnun olub dağı-daşı gəzənin

Bilməlidir, dərd-ü bəla sərindi

Aşıq deyər sərindi

Dağlar suyu sərindi

Darda qalan çarəsiz

Mövlasına sərindi

Gülün ömrü baxmayın ki çpx azdır

Gülüstanda naz-ü işvə sərindi

***************

Dua üçün qunut edib budaqlar

Dərdim dedim, bax gör necə budaağlar

Aşıq deyər bu dağlar

Bu yaralar bu dağlar

Məcnun təkin çöldəyəm

Məskənimdir bu dağlar

Ahım oddur əridəcək budaqlar

Amma könlüm səbirlidi sərindi

*****************

Məhşər oldu sur əsrafil çalındı

Hesab gəldi əməllərim çalındı

Aşıq deyər çalındı

Haqq qapısı çalındı

İllər gəlib ötüşdü

Ömür bağım çalındı

Miskin Əhməd mövla dərin çal indi

Mövla gələr aç dərdini sər indi

                                                

اورمو شهرینین گنج آشیقلاری- میرعلی اکبر و میر رضا ساجدی

 

شهريميزين گنج هنرمندلري، ساجدي قارداشلاري ايله تانيش اولاق./

يازان: احمد اسدي

اورمو شهري، زامان زامان چوخ گوجلو و استعدادلي آشيقلارا، ائو صاحبي اولوب و اونلاري اؤز سينه­سينده بسله ­ييب، بؤيودوبدور. آشيق و آشيقليق صنعتينين كئچميشينه باخساق و اورمو آشيقلاريني و آشيق شعري يازان شاعرلريني نظره آلساق، گؤره­ جگيك، بورادا آشيقليق و آشيق ادبياتي ساحه ­سينده، دوللو مصطفي، بالوولو ميسكين، آشيق فرهاد، آشيق درويش كيمي اوستادلار يئتيريليب، بونلارلا ياناشي چوخلو سؤز و ساز اوستادي آذربايجان آشيقليق مكتبينه هديه وئريب.

 

Urmu şəhəri zaman-zaman çox güclü və istedadlı aşıqlara ev sahibi olub və onları öz sinəsində bəsləyib və böyüdübdür. Bu aşıqlardan örnək olaraq aşıq Fərhad, aşıq Əziz, aşıq Əli Qırmızıbaş və s.dən ad aparmaq olar. Ama urmuda  bu çağdada aşıqlıq sənətində isedadlı genc aşıqlar ərsəyə yetirilir. Bu genc aşıqlardan biridə sacidi qardaşlarıdı...

 

آشيقليقدا، پارلاق و زنگين كئچميشه مالك اولان بو شهر، ايندي ­ده اؤز معنوي وارليغيني، گنج­لره داشياراق، گله­ جك نسيلده­ ده اؤزونه مخصوص يئر آييرماق ايسته ­يير. بو سيرادا ساجدي قاراداشلارينا اشاره ائتمك اولار. ساجدي قارداشلاري سازا و سؤزه چوخ ماراق گؤسترن بيريسي اولوبلار و گله­جك آشيقلارين ايچينده ياخشي ايفالاري ايله، اؤزلرينه مخصوص يئر آييرا بيله­جكلر. اونلارين ياش باخيميندان كيچيك اولماسينا باخماياراق، سالونلاردا ايفا ائتديگي آشيق هاوالارينين عهده­سيندن گليب و اوستاد آشيقلارين دا آلقيشلاريني قازانيرلار.  ايندي ايسه كئچك اونلاري تانيتديرماغا:

ساجدي قارداشلاري تانينان، ميرعلي اكبر ساجدي و مير رضا ساجدي، 1377-جي ايلين فروردين آييندا، اورمو شهرينده آنادان اولوبلار.  هله اوشاق ايكن آتالارينين قوپوزونون ائشيتليگينده، بويا باشا چاتيبلار. اونلارين آتاسي، مير اسماعيل ساجدي ده ، ساز- سؤز اهلي و آشيقدير.

اكبر و رضانين سازا علاقه­سي اوشاق ايكن باشلاييب، آتالاري ائولرينده ساز چالاركن، اؤز دئديكلرينه گؤره اورمونون آشيقلار درنگي آچيلديقدان سونرا، اونلار بو درنگه  گئديب و اوردا مختلف آشيقلارين ايفالارين  و اوخوماقلارين گؤروب، داها چوخ آشيقليغا ماراقلانيبلار. بونا گؤره­ ده آتالاريندان ايسته­ييبلر، اونلارا ساز اؤيره­ده. آتالاري ­دا واختينين  دار اولدوغونا خاطر و ايشينينده(آشيق اسماعيل، بازاردا چاليشير) چوخ اولماسيني نظره آلاراق، اونلاري اؤز اوستادي يعني آشيق قوربانين يانينا گؤندريب، ساز اؤيرنمه­لرينه امكان ياراتدي.

اوستاد آشيق قوربان پورولي عليارين يانينا، اؤنجه رضا گئديب و علمي صورتده و نت واسطه­سي ايله سازي اؤيرنمگه باشلادي و قيسا زاماندا بير نئچه آشيق هاواسين اؤيرندي. سيد رضادان سونرا، اکبرده  آشيق قوربانين يانينا گئديب و آشيقليق صنعتيني اؤيرنمك ايسته­دي. ميراكبرين ساز چالماسي و مير رضانين دا اوخوماسي گؤزل و اعلا حدينده اولدوغونا خاطر، اونلار مراسملرده بيرگه چيخيش ائدرلر، اكبر چالار، رضا اوخويار.

بو ايكي قارداش، يوللاريندا داها دا ايره­لي گئتمك ايسته­يه­رك، بيزه خاطرلاتديلار، «ائده بيلمزديك بو گؤزلليكده و لطافتليكده اولان قوپوز سسيني ائشيدك و اونا حيران قالماياق و علاقه تاپماياق. بونا گؤره ­ده بوتون گوجوموزو قوياراق، بو صنعتي ايره­ليه گؤتورمك ايسته­ييريك، اولسون كي بير كيچيك آدديم دا بيز آتاق»

ائله بونا گؤره ­ده، اينديه كيمي بير نئچه مراسمده چيخيشلاري اولوب و هله كندلرينده اولان توي مراسملرينده ­ده ، ساجدي قارداشلاري، بير نئچه هاوا ايفا ائديبلر.

س

 

سوندا بونو دا دئمه­لي­ييك، مير رضا هم ده قلم اهلي­دير و قيسا و كيچيك حيكايه و داستانلاري يازماغا باشلاييب، اومودوموز وار، گله­جكده، آشيقليقلا برابر، بؤيوك يازيچي اولسون و بيزيم گؤزل اورمو شهرينه قلمي ايله افتخارلار  ياراتسين.

آللاهدان اونلارا اوغورلار ديله ­ييريك، يوللاري آچيق، كؤنوللري خوش اولسون.