GəncAşıqlar- گنج آشیقلار

اورمو آشیق مکتبینی بوگون یاشادان اوچ اؤنملی شهر وار. بیری اورمو, بیری خوی, بیریسیده قوشاچای. بو شهرلر هم آشیقلارین سای باخیمیندان, همده اوردا اولان آشیقلارین اوستادلیقلاری ایله او بیری شهرلردن سئچیلیرلر. بو آرادا قوشاچای شهرینین آذربایجان آشیق مکتبینده اؤزونه مخصوص یئری وار. نیه کی بورادا اولان آشیقلارین چوخو ایکی آشیق مکتبینه عائددیلر و بعضی واختلاردا اوچ آشیق مکتبینه عائد اولان آشیقلاردا تاپیلیر. قوشاچای اورمو, هئشتری و تبریز-قره داغ آشیق محیطلرینین اورتاسیندا یئرلشدیگینه گؤره بو خصوصیته مالک اولوبدور. ایندی لیکده بو شهرین آشیقلارینین چوخو هم هئشتری آشیق هاوالارینی همده اورمو آشیق هاوالارینی ایفا ائدیرلر. اورمو آشیق مکتبینی نظره توستاق, بو شهرین بیر بؤیوک و اؤنملی اؤزللیگی وار. اورمو آشیق مکتبی­نین دئمک اولار, 70-80% گنج آشیقلاری بو شهرده یئرلشیر. ایندیلیکده بو شهرده نئچه نفرلر اورمو آشیق مکتبینی اؤیره­نمگه باشلاییب, اورمو آشیق مکتبینه بو سون ایللرده گلنلرین سای باخیمیندان آز اولماسینی نظره توتساق بو ایش چوخ اؤنملی و دگرلی بیر مسئله دیر. ان آزی اومودوموز وار، قوشاچایدا بو مکتبی یاشادان انسانلار اولاجاق. آما کئچه­ک دانیشیغیمیزا. بو دفعه آشیق هدایت موسی اوغلو آدی ایله مشهور اولان, هدایت مهری ایله گؤروشموشوک. آشیق هدایت 1336-جی ایلده قوشاچایین یاریجان کندینده آنادان اولوب. آتاسینین آدی آشیق موسی ایدی. آشیق موسی بیر زمانلار قوشاچایین ساییلان آشیقلاریندان ایمیش. ائله بونا گؤره­ده ایندی غربی آذربایجاندا اونو آشیق هدایت موسی اوغلو آدی ایله تانییرلار. آشیق هدایتین اوغلو داوودبگ­ده آشیقلیق صنعتینی اؤیره­نیب آشیق اولماق ایسته ییر. آشیق هدایت قوشاچایین اوستاد آشیقلارینداندیر. حتی جرأت ایله دئمک اولار, بلکه ده بیرینجی آشیغی دیر. آللاهدان اونا و عزیز اوغلونا جان ساغلیغی و صنعتینده باشاریلار دیله­یرکن سیزیده بو دانیشیغی اوخوماغا دعوت ائدیرم.

اوستاد بو مکتبه گلیشینیزدن دئیین، نه زماندان گلدینیز آشیقلیغا؟

آتام آشیق ایدی. ائویمیزده ساز اولدوغونا گؤره ائله اوشاقلیق ایللریندن ساز ایله تانیش ایدیم. دئیه بیلرم ائله عاغلیم کسندن بو صنعتی سئومیشم. قدیم اورمو رادیوسوندا رحمتلیک آشیق درویش و آشیق دهقان اوخویاردیلار. اونلاردا باعث اولدولار علاقه م چوخالا. 1353-جو ایلدنده رسمیتده آشیقلیغا باشلامیشام. اوگوندن بویانادا ائله آشیقلیق ائدیرم و ائلیمیزین خدمتینده یم.

آشیقلیقدا اوستادلارینیز کیملر اولوبلار؟

منیم آتام آشیق موسی ایدی. اوندان اؤیره نمیشم. سونرادا آشیق دهقاندان سازی اؤیره نمیشم. داستانلاریمیزدادا آشیق مختار گؤلمانخانالی، آشیق حسین اوزانلی، آشیق تیمور قوشاچایلیدان استفاده ائله میشم. آما اصلی اوستادیم، آشیق دهقان اولوبدور.

داستانلاردا اوستادینیز اوچ آشیق اولوب، دئیه بیلرسینیز بو آشیقلاردان ائشیتدیگینیز داستانلار نئچه دنه ایدی؟

من اؤزوم سینه دن و ازبردن 17 داستان بیلرم. آما اوستادلاردان ائشیتدیگیم داستانلار، 45 داستاندیر. بونلاری من بو اوستادلاردان ائشیدیب دفتریمده یازمیشام.

45 داستان اؤزو بؤیوک بیر مجموعه دیر، سیزجه بو قدر داستانین آنلامی نه دیر؟ نه یه یارانیب؟ بو داستانلار نه دئمک ایسته ییرلر؟

قوی سیزه خلاصه سینی دئییم، بیزیم بو داستانلار بیر فیلم کیمی دیر. ایندیکی فیلملرین نئجه نتیجه سی وار. بیزیم داستانلاریندا نتیجه سی وار. نتیجه سیده خالقیمیزا حقیقتی، معرفتی و اسلامی تبلیغ ائتمه دیر. حتی اونلارداکی، شوخ سؤزلر وار ایچینده اسلامیت و حقیقت آیدین گؤرونور. سونرادا مردلیک، نامردلیکدن دانیشیر. مثلا کوراوغلویا باخین، کوراوغلو خالقین ایچیندن باش وئرمیش بیر ایگیددیر. کوراغلو ظالملردن، ملتین حاققینی یئیه ندن، اؤز ملتینین حاققین آلیردی.

بونادا دقت ائده­ک داستانلاریمیزین بیر باشلانیشیندا آللاه آدی گلیر و بیر قورتولوشوندا آللاهی یاد ائدیرلر.

قوشاچای نئچه آشیق مکتبینین اورتاسیندا یئرلشیر،بویورون هانسی آشیق مکتبی قوشاچایدا واردی؟

بیزیم شهرده ایندی اوچ مکتب وار، اورمو آشیق مکتبی، تبریز-قره داغ آشیق مکتبی و بیرده قوشاچایین اؤز هاوالاری و مکتبی، بودا همان هئشتری مکتبی دیر. بیزیم قوشاچای ماحالینین هاوالاری هئشتری ایله بیردیر، یعنی ائله هئشتری ایله بیر ماحالیق.

شاگردلرینیز اولوبمو، واردی ایسه، آدلارینی بویورون؟

بیری اؤز اوغلوم داوود مهری دیر. سونرا عادل احمدی ،مرتضی جهانی و سهراب رشیدی. شاگردلریم یئنه ده وار، آما اصلی یولا دوشنی بونلاردیلار.

آشیق هاوالاریندان هانسی لاری چوخ سئویرسینیز؟

هاوالاریمیز خوشدورلار و هامیسی شیریندیر. قالیب او چالان آشیق او هاوانی نئجه ایفا ائده. بیری وار تاجری نی خوش چالیر. آدام اونون تاجریسینی سئویر، بیریده گؤروسن آیری هاوانی خوش چالیر، آدام اونون او هاواسینی سئویر. آما منیم نظریمه، تاجری هاواسی چوخ شیرین هاوادیر. بو تاجرینی چالان اولا، چوخ گؤزل اوخومالی و چالمالی هاوادیر. رحمتلیک درویشده بو هاوانی چوخ چالاردی.

قوشاچای آشیق محیطینه مخصوص آشیق داستانیمیزدا واردیمی؟

وار. حسین ایله خانبم داستانی وار. بو مخصوص بیزیم شهریندیر و تکجه قوشاچای آشیقلاری بیلر. بو داستانین ماجرالاری حاجی بهزاد کندینده اولور. حاجی بهزادکندی قوشاچای شهرینه چوخ یاخین بیر کنددیر.

ائشیتمیشدیک، بیر دنه ده کربلایی آدی گؤزل داستانی وار، اودا قوشاچای ماحالینا عایددیر، بئله دگیل می؟

بو داستانین احوالاتی ملک کندینین بایقوت کندینده اولوب و بیزیم ماحالین داستانی دیر، آما تبریز آشیقلاریدا بیلرلر.

چوخ کیملرین شعرلریندن اوخویارسینیز؟

من اؤزوم چوخ داستاندا اولان شعرلردن اوخویارام، آما یادیما دوشدوکجه علعسگردن، قاسمدان، دوللو مصطفادان، مسکیندن، دده کاتبدن، او تایلی شاعرلردنده بهمن وطن اوغلو، آزافلی میکاییل، اکبر جمیلدنده اوخویارام. اؤزومونده شعرلریم وار. هردنده اؤز شعرلریمدن اوخویارام.

شعرلرینیزدن نئچه سینی اوخویون؟

اول اویاق

دلی کؤنلوم آت باشیندان غملری

حقّین درگاهیندان سن دوشمه اوزاق

داده یئتیر یئرین- گؤیون لنگری

عارف اول غفلتدن آییل اول اویاق

*******

غملی کؤنول لری گولدورن آللاه

آغلایان گؤزلری سیلدیرن آللاه

عالمه بیرلیگین بیلدیرن آللاه

چکیلسین ظلمت لر گؤرونسون شافاق

*******

 سنه قوربان اولوم ذات پرقدرت

کرمیندن وئریب عالمه زینت

آشیق موسی اوغلویام آدیم هدایت

حقّین درگاهیندان ایسترم دایاق.

دگمز

باجارسان دوستلوغو مردایله ائیله

نامرد دولاندیریر یولونا دگمز

بیرگون داردا قالسان آتاجاق سنی

شاهاسیز تنبلین پولونا دگمز

***

ذاتیندان بارسیزدیر سؤیود بوتاسی

یولقون کؤلگه سینین اولماز صفاسی

نامردین ایلقاری عهدی وفاسی

یووشان سوپورگه نین کولونا دگمز

***

نامرد ایله گزمه جنت باغیندا

زهردن آجی بیل بال قایماغیندا

مخمر دؤشکلری آغ اوتاغیندا

مردلر ایوانیندا چولونا دگمز

***

موسااوغلو سؤزلرین نصیحتی وار

بیلنه یازمیشام قالسین یادگار

مردین ارزشی لعله برابر

نامرد قزیلین قیلینا دگمز

کؤنول دور-دولان باشینا

کؤنلو- گؤزو توخ انسانین

حقیقتده لیاقتده

معرفتی چوخ انسانین

***

نامرد نانین یئمک اولماز

هر نانا نان دئمک اولماز

هر سؤزه جان دئمک اولماز

سؤزو واردی اوخ انسانین

***

دیل وار دردین درمانیدی

دیل وار باشین سلطانیدی

دیل وار قتلین فرمانی دیر

فرقینه بیر باخ انسانین

***

اسلام دینین حق گؤرموشم

دوشمنلرین یوخ گؤرموشم

موسااوغلویام چوخ گؤرموشم

اعتباری یوخ انسانین

قوشاچایین قدیم و اسکی آشیقلاریندان هانسی لاری خاطرلاییرسینیز؟

آشیق عباس بیگی وار ایدی، تزه وفات ائدیب.آشیق حسن قاشیقچیلی،آشیق عوض وار ایدی. آشیق تیمور واردی کی، ایندی قالیر آما چوخ قوجالیب. آشیق نوروز وارایدی. آللاه بو صنعتده زحمت چکیب گئدنلرین هامسینا رحمت ائیله سین، هره­سی اؤز یئرینده زحمت چکیب عؤمورلرینی بو یولدا قویوبلار.

40 ایله یاخین آشیقلیق ائدیبسینیز، آشیقلیغی نه ده گؤردونوز؟ بو مکتب نه یه گؤره یارانیبدیر؟

من اؤزوم چوخ ساز چالماغا گؤره آشیق اولمامیشام. من بو مکتبین عرفانینا گؤره آشیق اولموشام. من اؤزومو تانیاندان اؤزومه وظیفه بیلمیشم، میدانا گیریب بو مکتبه خدمت ائیله یم. آشیق اولان، آللاه یانیندا باش اوجا اولار. ائلینه شادلیق وئرمگه گؤره، ثواب ایش گؤرر. بیرده کئچمیش سؤزلری سینه دن سینه یه، کئچمیشدن بوگونه، گتیریب چاتدیرماقدا یوردوموزا و ائلیمیزه بؤیوک خدمتدیر. من سؤزلره- صحبتلره عاشق اولموشام، چوخودا ساز چالماق دگیل.

قدیملردن دئیین، قدیم تویلار نئجه اولاردی؟ بوگون نئجه دیر؟

قدیم تویلار اوچ گون ایدی. بیرگون دم دئیه ردیلر، بیرگون خینا توتما، بیرگونده بؤیوک توی. بؤیوک تویدا گلین چیخارداردیلار. آشیقدا اوچ گون توی ائوینه قوناق اولاردی. آشیقلاردا داستانلاردان دئیه ردیلر. آما ایندی تویلار بیرگون اولوب. او بیرگونوده، تاپشیریرلار، ارکسته. بودا بیزیم فرهنگیمیزه بؤیوک ضربه لر وورور.  ایندی قوشاچایدا آشیق تویو چوخ آزالیب. آما هئشتری ماحاللاریندا، داهادا یاخشی لاشیب. تویلارین چوخو آشیق ایله کئچیریلیر. قاباقکیلارداندا نظملی و عظمتلی اولور. ائله قدیمکیلره تایدا اوچ گون یئرینده دیر. هئشتریده تویلارا ارکست آپارمازلار.

شاگردلرینیزه و گنج آشیقلارا نصیحتینیز نه اولا بیلر؟

من همیشه رحمتلیک بؤیوک اوستادیمیز آشیق علعسگرین سؤزونو دئیه رم،

یاخشی حؤرمت ایله یاخشی آد ایله

دولانمیشام آذربایجان ائلینی

پیره آتا دئدیم جوانا قارداش

آنا=باجی بیلدیم قیزی گلینی

***

هرکس بو دونیانی فانی بیلمه سه

هم ثوابی هم احسانی بیلمه سه

ناموسو گؤزله ییب نانی بیلمه سه

علی ذوالفقاری قیرسین بئلینی

***

آدیم علعسگردیر، کمتر بیر قول

ناقابل سؤزلری ائتمه رم قبول

بنده خدایم امت رسول

دوست توتموشام شاه مردان علی­نی

بو جور سؤزلری دئیه رم، گرک آشیق حقیقتدن معرفتدن اوخویا. آیری موسیقی لره باخماسینلار. آشیق ائلی یولدان چیخارتماز. باخسینلار، آشیق علعسگر، خسته قاسم نه لر دئییبلر. آشیق درویش کیمی اولسونلار. آشیق درویش و کئچمیش اوستادلار  نه لردن اوخویوب، اونلارین یوللارینی توتسونلار. بیرده تزه بو یولا گیرن آشیقلار گرک، ساوادلاری ایله، بو صنعتی قاباغا آپارالار. هاوالارا تزه گوللر اضافه ائتمکله و یا یئنی هاوالار دوزلتمکله بو صنعتی داهادا گؤزللشدیره لر.

اوچ نفر اوستادلاردان آدلارینی چکدینیز، بونلاردان آشیق درویشی گؤروبسینیز، شاگردلرینیزه تاپشیردینیز درویشه تای اولالار. آشیق درویش نه ائتمیشدی؟

هرکس بو اوستادین مجلسینده اوتورسا ایدی، لذت آپاراردی. هم سازیندان هم سؤزوندن، همده سخندانلیغیندان. چوخ شیرین دانیشاردی. مجلسده دانیشسا ایدی، هامی دوروب اونا قولاق آساردی. نصیحتده، معرفتده، داستانلاردا کامل اوستاد ایدی.

بیزیم ایستگیمیزی یئرینه یئتیریب, بو دانیشیغا قاتیلدیغینیز اوچون, درین تشکرومو بیلدیریره­م. چوخ ساغ اولون.

سیزده ساغ اولون.

.