GəncAşıqlar- گنج آشیقلار

 مصاحبه دن قیراق

((آشیق حیدر ایله، مصاحبه ائدرکن، اوستادیمیزین گؤزلری دولدو و دئدی من نه جور ائده بیلردیم، اؤز سازیمی سیندیرام، منه دئدی سن بیر لحظه اؤزونو منیم یئریمه قوی، گؤر نه حالا قالارسان.  من نئجه سازدان آیریلاردیم آخی. اوستادیمیزین او وضعیتی منی کدرلندیردی و اؤزوم بیلمه یه-بیلمه­یه منیمده گؤزلریم دولدو. ائله او آن بو سؤزلر اوره­گیمه گلدی و بو شعری آشیق حیدره تقدیم ائیله دیم.

حق سؤزودور، آشیق سؤزو

سؤزسوز نئجه یاشاییم من

بو ساز منیم نازیم گولوم

نازسیز نئجه یاشاییم

***

آشیق بو ائلین گؤزودور

تونقالین آلوو کؤزودور

بو ساز ارنلر ایزی­دیر

ایزسیز نئجه یاشاییم من

***

من بیر آشیق سازا بندم

ساز قوینوندا سؤزه بندم

اؤز ائلیمده یازا بندم

یازسیز نئجه یاشاییم من

***

قورقوت یولو دگیل عبث

سازا لایق دگیل قفس

منی سازدان آییران کس

سازسیز نئجه یاشاییم من))

سیزین هانسی شهرلرده و یا اؤلکه لرده چیخیشینیز اولوب؟

من دئیه بیلرم، اورمیه، خوی، قوشاچایدا و ها بئله بو شهرلرین کندلرینین چوخوندا توی مراسم لرینده چیخیشیم اولوب. اوندان علاوه تبریز، مراغا، تهران و بیر چوخ شهرده­ده توی مراسملری اوچون دعوت ائدیبلر. من مختلف آشیق فستیواللاریندا اشتراک ائتمیشم. ایرانداندا علاوه بیر دفعه ناخچیوانا دعوت ائدیبلر و اورادا گئدیب ساز چالمیشام، حتی اورانین رادیوسوندادا اوخوموشام. 1369-جی ایلده ده منی تورکیه­یه دعوت ائتمیشدیلر. اورا گئدیب بیر نئچه شهرینده چیخیشلاریم اولدو. تورکیه ده بیزه چوخ احترام قویوردولار. هر یئری دولاندیریردیلار. هر یئره و شهره گئدیردیک، او شهرین و یا ولایتین شهرداری و والی­سی ایله گؤروشوردوک. اورادان بیزه بیر قدر پول وئرمیشدیلر. ایرانا دؤنندن سونرادا دولت هر آشیغا بیر دنه رنگی تلویزیون وئردی.

ائشیتمیشیک سیز تورکیه ده اولاندا اورانین مشهور و آدلیم آشیغی آشیق ریحانی نین سازینی الیندن آلیب سینیز؟ دوغرودورمو؟

دوغرودور. اورادایدیق. آشیق ریحانی گلدی. دئدی، بیزده رسم بودور، ایکی آشیق بیر-بیره چاتاندا گرک باغلاشالار گرک. بیزده اورمودان 4 آشیق گئتمیشدیک. اول بو سؤزو جدی توتمادیق. ریحانی یئنه سؤزونو تکرار ائتدی. اورمولو آشیق یوسف دئدی: ریحانی قوی اوتوراق. دا بسدی. بونلار قوناقدیلار. ریحانی ائله نئچه سری سؤزونو تکرار ائله دی. منده دا دایانا بیلمه دیم. سازی گؤتوروب اورتایا گیردیم و باشلادیم اوخوماغا. ریحانی ایله 14 قاطار برابر اوخودوق، آما 15-جی قاطاردا ریحانی دایاندی. اوست-باشی جومجولاق سو اولموشدو. منده دئدیم، ایندی سازی وئر منه. سازینی الیندن آلدیم. یاریم ساعات کئچندن سونرا، ایرانین اوراداکی رایزن فرهنگیسی گلیب و مندن خواهش ائتدی سازی وئرک اؤزونه، منده قبول ائیله دیم.

آشیق داستانلارینا گؤره نه لر دئیه بیلرسینیز؟ نئچه آشیق داستانی بیلیرسینیز؟

من 40 آشیق داستانی بیلیرم. موضوعلاریدا بودورکی، بو داستانلار هامیسی عبرت نامه دی، نصیحت. حقیقت، شریعت، معرفت، طریقتدیلر. بو داستانلار اویئرده قورتولورکی، مرد نه جور اولدور، نامرد نه جور اولدو. آللاهی تانیان نه جور، آللاهی تانیمایان نه جور اولدو. یاخشی لیق ائدن نه جور ، یاخشی لیق ائتمه ین نه جور اولدو. بو داستانلار یاخشینی- پیسی، قضا-قدری، دونیانین اندر-دؤندرین نشان وئریر و انسانلاری دوغرو یولا و آللاها طرف چکیرلر.

هانسی هاوالاری لاپ چوخ خوشلارسینیز؟ یا بئله دئسه­ک هانسی لاری داها آرتیق مجلسلرده اوخویارسینیز؟

سماعی، محترمی،حربی،حلبی، دوبیتی، شکریازی، گؤزللمه، هجران، جمشیدی کیمی هاوالاری داها آرتیق اوخویارام. آما هاوالارین هامیسیندان خوشوم گلر.

اوستاد آشیق هاوالاریننین نئچه سینین آدلارینی چکدینیز، منجه سیز اوجا هاوالاری داها خوشلاییرسینیز؟ ائله دگیل می؟

اوجوردور. من اوجا هاوالاری داها چوخ خوشلارام. او هاوالارکی، اوج­دا اوخونور من داها چوخ بگنرم.

قدیم آشیق لاردان هانسی لاری یاد ائده بیلرسینیز؟

آشیق گولاب وار ایدی. آشیق علی آغداشلی، آشیق علی قولو، آشیق حسن قاشیقچی، آشیق عزیز بونلار یادیما گلیر. بونلار انقلابدان اؤنجه وفات ائدیبلر.

آشیق عزیزدن آد آپاردینیز، اونا گؤره نه دئیه بیلرسینیز؟

آشیق عزیز سامیرتیلی ایدی. او چوخ ادبلی بیر آدام ایدی. چوخ گؤزل ساز چالاردی. گؤزلده داستان دئیه ردی. نئچه سری مجلسلرینده اوتورموشدوم.30 داستان بیلردی. آشیق عزیز بیر آز فرقلی اوخویاردی، یعنی سبکی فرق ائدردی.

سیزین اؤز شعرلرینیز وارمی؟

من شاعر دگیلم و هاوالاریمدا شاعرلرین شعرلریندن استفاده ائدرم.  آما نئچه سری موقعیت ائله گلیب، شعر دئمگه مجبور اولموشام، بیر دفعه مشهده گئتمیشدیم. منیم یانیمدا بیر نفرین گؤزلری آچیلدی ، بودا منه چوخ تأثیر قویدو و ائله او آن بو سؤزلر اوره­گیمه گلدی.

ائشیدیب گؤرمه­ین ، تعریفین ائدیم

گلدیم خدمتینه امام رضانین

ائله بیلکی یاتمیش ایدیم اویاندیم.

دولاندیم باشینا او خراسانین

***

قیزیل ایوانلاری گون کیمی یانیر

او قاپیا گئدن حقی­نی تانیر

خداملاری ال-ال اوسته دولانیر

تعریفین دئییرم امام رضانین

***

زواری تؤکولوب هر یئردن گلیر

قویون-قوزو کیمی دوره­ده ملیر

هرنه عهد ائیله سن تئز قبول اولور

تعریفین دئییرم غریب آغانین

***

آشیق حیدر قییماز دئسین غریبدیر

او بیر شاهدیر، خراسانه گلیبدیر

معجزاتین مقامیندا گؤروبدور

جلالین دئییرم امام رضانین

آیری بیر شعریمیده  سیزه اوخویورام:

وطن سینه سی اوستونده

برقرارسان آذربایجان

جوانلارین بویو بسته

افتخارسان آذربایجان

داغلارین قورخماز دوماندان

چشمه لر آخیر هر یاندان

بولبوللر چیخماز  گولشاندان

گولعذارسان آذربایجان

صفالی دیر، بو داغلارین

میوه لی باغچا باغلارین

شاماما بسلر تاغلارین

گؤهر بارسان آذربایجان

دوستون گؤروب سلام ائیلر

دئسن اوخو او آن سؤیلر

تعریف دئییر آشیق حیدر

نه گؤزلسن آذربایجان

مژده اولسون سنه بولبول

یئنه ده نوبهار اولدو

آچیلیبدیر، سوسن سونبول

صحرالار لاله زار اولدو

قویونلار آرخاجدا قالار

بالاسین دؤشونه آلار

چوپان شوق ایله نی چالار

نه گؤزل خوش گذار اولدو

کؤرپه قوزو دؤرد نال وورار

قاچار آناسینی یورار

بیر دم گئدر بیر دم دورار

گؤر نه گؤزل باهار اولدو

آشیق حیدر ساز الینده

باهار نغمه سی دیلینده

بو آذربایجان ائلینده

باغچالار دولو نار اولدو

اوستاد دئدینیز یئر-یئر(یئل-یئل) اوخویاردینیز، اونلارین سؤزلریندن بیر نئچه­سینی سؤیله­یین لطفاً؟

(بورادا اوستاد ائله قدیملره سایاق، باشلاییر، آهنگ ایله اوخوماغا.)

آ بالام بوز باغلادی

(آ کللر)یانی یارپیز باغلادی

منی بیر گلین ووردو

یارامی قیز باغلادی

آ یئر یئر آ یئریئر آ یئر یئر

عزیزیم گئجه دن گئدر

کل بالام گئجه دن گئدر

گئجه اوزون همدمیم یوخ

زهله­م گئجه دن گئدر

آ دئی دئی آ دئی دئی آ دئی دئی

آ کل بالام دئی دئی دئی دئی آ دئی دئی

ائله دئییر قیز قالادی

(آ کللر) بو گؤرن قیز قالادی

قبریمی بیر گلین قازدی

تورپاغینی قیز قالادی

آ دئی دئی آ دئی دئی آ دئی دئی

عزیزینم سالماسا

(کللر )خویدان گئدر سالماسا

بنده بنده­یه نئیلر

خودام گؤزدن سالماسا

آ دئی دئی آ دئی دئی آ دئی دئی

ائله بو سؤزلری بیز اوخویاردیق، کللر بئله گؤزل- گؤزل خومارلانا-خومارلانا یئری بو باشدان او باشا شوخوملاردیلار. عجب منظره ایدی! سحر گون چیخاندان گون باتانا کیمی بونلار چکردیلر. بو سؤزلر ایله یورولماق بیلمزدیلر.

اوستاد آشیق هاوالاریندا هانسی شاعرلرین شعرلرینی چوخ اوخویارسینیز؟ چوخ قدیم شاعرلردن شعر اوخویارسینیز یا بو تزه و یئنی شاعرلردن؟

من خسته قاسمین شعرلرینی چوخ خوشلایارام. دوللو مصطفی، بالوولو مسکین، قول هارطون، دده کاتب، رحمتلیک پور آذر و رحمتلیک اوشناوالی قنبرینده شعرلرین اوخویارام.

اوشناوالی قنبرین شعرلرینده نئچه سینی اوخویون لطفاً؟

قادر آللاه هئچ بیلمیرم ندندیر

یوخسولون داواری آرتار یوز اولماز

چوخلار اؤزون کوراوغلویا بنزه دیر

 هر کیشی نین حول-قولو دوز اولماز

***

ایستیرسن یاتاسان چاغیر سبحانی

یئتیشر دادینا کرمین کانی

مجلسه گئدنده یئرینی تانی

بگ ایله اوتورسان دیز به دیز اولماز

***

بیر واخت اولار ایللر بویو اویارسان

بیر واخت اولور چاغیرارلار دورارسان

آدام واردی دانیشاندا دویارسان

آدام واردی خمیرینده دوز اولماز

***

او نه دی بینادان اویوقدور- اویوقدور

یومورتا قدیم­دی دئ گؤروم تویوق

نه چشمه دی هم ایستی­دی هم سویوق

هانسی چشمه گیله لنر بوز اولماز

***

چوخلار گلیب بو دونیادان کؤچرلر

چوخلار اکیب، چوخلار گلیب بیچرلر

چوخلار دالیسیجا قیلیج چکرلر

هئچ کس فلک ایله اوز به اوز اولماز

بیر دیوانیسینده اوخویورام

اول ابتدا بو جهانی یارادان پروردگار

انسان اوچون پرده چکیب آرادان پروردگار

کیمینین باشیندان تؤکوب هئچ بیلمه ییر غم نه دیر

کیمینین قلمین ووروب قارادان پروردگار

***

هانی سنلن گلنلر بیر-بیر اوچور قوش کیمی

کئچن گونه بیر فکر ائیله یاده گتیر دیش کیمی

چوخ شاهلاری تختدن سالیب گزدیریب درویش کیمی

چوخ درویشی شاه ائیله ییب تزه دن پروردگار

***

هامینی سن یارادیبسان ای خالق لم یزل

کیمی گئیه ر آل قوماشی کیمی سی عریان گزر

لطف ائیله ای کرم کانی اؤزون ائیله بیر نظر

یوخسولا بیر دؤن بیچیبسن هارادان پروردگار

***

بیر گون اولار گؤررسن کی اسرافیل بیر صور چالیب

اوندا اویان فقیر قنبر، گؤر دونیادا کیم قالیب

خوش او شخصین حالینا کی حسینی یاده سالیب

یاتانلاری تزه دندن اویادان پروردگار

اوشناوالی قنبرین سؤزلرینین چوخونو من بیلیرم و نه قدر ایسته سه نیز سینه دن ائده بیلرم سیزه دئیه م.

انشاءالله بیر آیری واخت قویاریق اونون شعرلرینه.

انشاءالله.

اوستاد سون سؤز اولاراق نه دئیه بیلرسینیز؟

سون سؤزده بونو دئیه بیلرم, بیزیم بو ائلیمیزدن انتظاریمیز چوخدور. گرک بو صنعتی قویمالار یادلاردان چیخا و سیلینه. بیز بو ائللرین آشیغییق. بیز ائلینیک، ائلده بیزیمدیر. انشاءالله او گون گله آشیقلار کئچمیش احتراملارینی بیر داها اله گتیره لر. آشیقلارا قولاق وئرنلر، هئچ واخت اگری یوللارا چکیلمزلر. ایندی باخین بیر بئله خلاف و نامردچیلیک چیخیب. اگر قدیم کیلر کیمی، آشیقلارین سؤزلرینه و داستانلارینا قولاق وئرسه لر، بو ایشلرین بیر قسمی اولماز. آما ایندی غربدن گلمیش موسیقیه قولاق آسیرلار و اونلاریندا سونلاری بللی دیر. بو موسیقیلر بیزیم وارلیغیمیزی هدف توتوبلار.

واختینیزی بیزیم اختیاریمیزا قویدوغونوزا گؤره تشکر ائدیرم. ساغ اولون.

سیزده ساغ اولون.