علی عاشقی ، ائل آشیغی

آشیق عبدالله اشرفی ایله مصاحبه

دانیشیق آپاران: احمد اسدی

Əli aşiqi, el Aşığı

Aşıq Əbdulla Əşrəfi ilə müsahibə

Danışıq aparan: Əhməd Əsədi

 

گؤزل اورمو شهری کئچمیشلردن بری چوخلو اوستاد آشیقلار یئتیریب، بسله­ییب و يئتيريب بسله­مكده­دير. بو آشیقلاردان بیری ده آشیق عبدالله اشرفی دیر.

آشیق عبدالله اؤز دئدیگینه گؤره بیر گون آشیق درویشین غربتی هاواسینی چالماغینی ائشیدیب ،  سازا عاشق اولوب و بو صنعتی  اؤیرنمک ایسته­ییب. هر سؤزونده مولا علی نين آدين چكن آشیق عبدالله، بو صنعتده مولاسی حضرت علی دن الهام آلاراق، حضرتلریندن هر ایشینه یاردیم ایسته ییب.

خوش و اوره­گه یاتان سسی ایله، آشیق درویشی خاطرلادان آشیق عبدالله، اؤز متانت و ادبی ایله هر یئرده اونون لیاقتلی تمثیلچی­سی اولوب. ساز چالماغینین و سسینین ده مرحوم درویشه اوخشادیغینا گؤره، هر مجلسه گئدنده آشیق درویشین لمسینی آلماق اوچون، اوندان آشیق درویشین سبکینده اولان هاوالاردان ایسترلر(شکریازی ، همدان گرایلی سی و ...)

 

ایندی ایسه قولاق وئرک، آشیغیمیزین اوره­ک سؤزلرینه:

اوستاد، اؤزونوزو  بیزیم عزیز اوخوجولاریمیزا تانیتدیرا بیلرسینیزمی؟

آدیم عبدالله اشرفی دیر. 1331-جی ایلده اورمودا دونیایا گلمیشم. ایندی ده ائله بو شهرده یاشاییرام. ایشیم اکینچی­لیکدیر و بیر تیکه حلال چؤرک اوچون، مولادان مدد ایسته­ییب، تورپاغی اؤزومه چؤرک آغاجی بیلیب و شوکور اولسون بوگونه کیمی ده هئچ کسه محتاج اولمامیشام.

 نئچه ایل دیر ساز چالارسینیز و کیمین شاگردی اولوبسینیز؟

37 ایلدیر ساز چالیرام و مرحوم آشیق درویشه خدمت ائله­میشم.

 ((بوردا اوستاد ،شاگرد  یئرینه  خدمت کلمه سینی ایشله دیر کی چوخ ماراقلی دیر))

آشیق درویشه نئچه ایل شاگرد اولوبسینیز؟

یئنه آشیق عبدالله خدمت سؤزونو ایشله­ده­رک دئییر: من 10 ایل آشیق درویشین یانیندا، او مرحوما خدمت ائله­ییب و درسیمی اوندان آلمیشام.

اورمودا دئییلن لره گؤره 72 هاوا وار، سیز نئچه سینی چالا بیلیرسینیز؟

من شاید بیر ایکی هاوانی یئرینه سالا بیلمه­یم، آما اوست اوسته 72 هاوانین هامیسینی چالیب و اوخویورام.

بو چالدیغینیز هاوالاردان هانسینی داها چوخ خوشلاییرسینیز و اؤزونوز بو هاوادان داها چوخ خوشونوز گلیر؟

واللاه چتین سؤال سوروشدون. هاوالارین هامیسیندان خوشوم گلیر و دئیه بیلمرم هانسی خوشدور و هانسی پیس. آما بو هاوالاری ،داها چوخ مجلسلرده چالماق ایسترم: غربتی، گؤزللـه­مه، جمشیدی، اکبری، همدان گرایلیسی، شکریازی، تجنیس.

بونلارین ایچیندن ده غربتی هاواسینی هامیسندان آرتیق سئوه­رم. علتی نی ایسته­سز بودور کی، منی آشیق ائدن بو هاوا اولدو. مرحوم آشیق درویشین حضرت علی­دن اوخودوغو غربتی­ني ائشیدرکن، او نیسگیللی سس منی بو مکتبه عاشق ائله­دی و تصمیم توتدوم، آشیق اولام. دئمک اولار منی غربتی هاواسی، عاشق ائدیب و آشیق­لیق یولونا چکدی.  بو هاوانی چالاندا و علی دن اوخویاندا، اوره­گیم شوقا و جوشا گلیر، ائله واخت اولور غربتی چالاندا اختیارسیز آغلاماق توتور منی.

آشیق عبدالله بوردا مولاسیندان بیر شعر اوخویور:

شاه مردان شیر یزدان روح قرآن یا علی

معدن علم و کرم سن بحر ایمان یا علی

ذوالفقارین ضربه سیندن دینی احیا ائیله­دین

اسم پاکین هر زاماندا درده درمان یا علی

 

اوستاد دئیه بیلرسینیزمی هانسی شاعرلرین شعرلرینی هاوالاردا چوخ ایشله­دیرسینیز؟

من کئچمیش شاعرلردن خسته قاسم، مسکین و دوللو مصطفانین شعرلریندن اوخویارام و بوگونکو شاعرلریمیزدن ده چوخ مختار صادق زاده نین شعرلریندن استفاده ائدرم.

گؤزل آشیق داستانلاریمیز وار،  اونلاردان نئچه سینی بیلرسینیز؟ آشیق داستانلاریمیزا گؤره بیر سؤزونوز ده اولسا بویورون؟

من 28 آشیق داستانی بیلرم. باشقا سؤزده بونو دئیه بیلرم کی بیزیم داستانلاریمیز یاددان گئتمکده­دیر. چون قدیم تویلار 3 گون اولاردی و آشیق ­دا داستانلاری بو اوچ گونده اوخویوب و تعریف ائده بیلیردی و یا قهوه­خانالاردا داستانلاری تعریف ائدردیلر آما ایندی قهوه­خانالاردا آشیقلار ییغیشیرلار . بیر هاوا من اوخویورام، بیرین آیری آشیق و  ... . ائله بونا گؤره داستانلار تکرار اولمور و بو تکرار اولماماق باعث اولور یادلاردان چیخا و من بونا چوخ ناراحاتام.

اوستاد هانسی شهرلرده و یا هانسی اداره لر ایله امکداشلیغینیز اولوب؟

منیم تهران، قوشاچای، مهاباد، خوی، سلماس و بیر چوخ شهرلرده چیخیشلاریم اولوب. ارشاد، حوزه هنری، صدا و سیما و کشاورزی تعاونی­لری ایله ده ساز چالماقدا همکارلیغیم اولوب و بعضاً ایندی ده اولور.

 

 سون سؤز اولاراق سیزین جوانلارا، نصیحتینیزی ائشیتمک ایستردیک؟

جوانلار گرک آرتیق چالیشسینلار.دوز یوللارا گئتسینلر. ایندی علم دؤورانی­دیر، هر ایشه گئدیرلر علم ایله گئتسینلر. ائله بونا گؤره ده گرک گله­لر و بو آشیقلیق مکتبینی علم ایله قاباغا آپارالار، اگر چالیشسالار مطمئن اولون، موفق اولاجاقلار. بیزیم آشیقلیق مکتبی بیر دریادیر، اوجسوز بوجاقسیز، نه قدر گئتسه­لر قورتولماغا گلمز، ایندی بو زماندا بیز بو عظمتلیکده دریانین بیر قطره سویوندان استفاده ائتمیشیک، هله اونو دا یاریمچیلیق. تک آشیق موسیقیسی یوخ، هامی موسیقیلر اؤزلرینه بیر دریادیلار، هر کیم دئسه من سونونا چاتدیم و هر شئیی بیلیرم، چوخ اشتباهدادیر، بو ایشی هئچ کس ائده بیلمز. فقط ائده بیلر کی، اؤز زمانیندا اطلاعاتی لاپ چوخ اولان موسیقیچی و آشیق اولا.

جوانلارا یاشاییشلاریندا آتا و آنایا حؤرمت ائتمگی ده توصیه ائدیرم:

دؤرد بیر یانین چمن اولا باغ اولا

باغرین باشی چاللی چالپاز داغ اولا

بیر اوغلان کی آتا آنایا عاق اولا

ساققالی آغارسا اوزو ده گولمز.

بیز آشیقلارین سؤزلری حقیقتدیر، نصیحتدیر. ائمه­دن و وطندن یازیلدیغی سؤزلره باخین نه دریندیلر. حضرت مولانین شأنینه یازیلان سؤزلره باخین، حضرت محمدین وصفینده یازیلمیش شعرلره باخین نه گؤزل و یول گؤسترندیرلر. کربلایا گؤره نه­لر دئییلیب آدامی لاپ آلیشدیریر.

بار الهی بیر گوناهکار بنده­یم

کرم قیل عفو ائیله کئچ گوناهیمی

سن کرم کانیسان من مقصرم

حسینه باغیشلا اشتباهیمی

 یا وطندن اوخویاندا آداما غیرت گلیر، بدن لوقایا دوشور  و انسان وطنینی حفظ ائتمگي دوشونور.

ساغ اولون، واختینیزی بیزیم اختیاریمیزدا قویماغا،

سیز ده ساغ اولون.