دونيا شهرتلي، آدليم اوزانيميز اوستاد آشيق حسن اسكندري ايله دانيشيق.
دونيا شهرتلي، آدليم اوزانيميز اوستاد آشيق حسن اسكندري ايله دانيشيق.
دانيشيق آپاران: احمد اسدي
اشاره: آشيقلار ايله سيرا دانيشيقلاريميزدا، يوردوموزون بؤيوك اوزاني، دونيا شهرتلي اوستاد آشيق حسن اسكندري ايله گئديب گؤروشوب دانيشيق آپارميشيق. يوردوموزون آدليم آشيقلاريندان و چوخ مهربان و صاف اوره كلي اولان، آشيق حسن اسكندري قاراداغ ماحالي نين كاللا كندينده آنادان اولوب. ايندي ليكده تبريزده ياشايير . آشيق حسن تبريزده بير موسيقي مكتبي(آموزشگاه موسيقي) آچاراق، بو شهرده اورانين مديري وظيفه سينده چاليشير. يوردوموزون قالارگي آدلاريندان و سسلريندن اولان آشيق حسن حياتي بويو بير چوخ خارجي اؤلكه يه گئده رك، اؤز كولتوروموز دونيايا تانيتديريبدير. اونون آذربايجان آشيقليغيندا اؤزل و اؤزونه مخصوص يئري واردير. بير مثل وار دئيه رلر، تبريزه گئتدين آشيق حسني گؤردون، ائله بيل آشيقلارين هاميسيني گؤروبسن. ائله بونا گؤره ده گئديب آشيق حسن ايله گؤروشوب دانيشيق آپارميشيق. اوخوماغينا سيزي دعوت ائديريك.
اوستاد يوردوموزدا ، سيزي تانيمايان و یا آدینیزی ائشیتمه ین انسان دئمك اولار چوخ آزدير. آما بونونلا بئله ايسته ييريك، اؤز ديلينيزدن اؤزونوزو تانيتديراسينيز؟
من آشيق حسن اسكندري،1326/11/2 كاللا كندينده دونيايا گلميشم. قديملر كنديميزين ياخشي اوزوملري اولاردي. آنامدا نباتي نين كنديندن و اوشتيبينلي ایدی. 9-10 ياشيمدا تبريزه كؤچموشوك. تبريزده خالي توخوموقلا مشغول اولموشام. سونرا اورمويا گئتميشم و اورمودا بير مدت ايشله ميشم. 1343-جو ايلده ده تهرانا گئتميشم. تهراندا موسيقي كلاسلاري وارايدي. ايكي ايل 1345-47 يه قدر آواز ايراني ايشله ميشم. 1347-جي ايلده ائولنديم. 1348-جي ايلدنده يئنه ده قاييتديم تبريزه. تهراندا اولدوغوم واختلار آشيقلارا چوخ علاقه يئتيره رديم. تهراندان تبريزه، آشيق نوارلاريني آلماق اوچون گلرديم. سونرادا او دؤورون آشيقلاري ايله تانيش اولدوم و آشيقلار مندن ال چكمه ديلر، دئديلر گل بيزيم يانيميزدا سنده اؤيره ن. بيرينجي دفعه ده رحمتليك آشيق عيسي دئشن وار ايدي، اونون يانيندا قاوال ايشله ديم. بير آي آشيق عيسانين يانيندا قالاندا سونرا، رحمتليك آشيق عبدالعلي نوري ايله بير ايل ايشله ديم. سونرادا آشيق علعسگر مرندي ايله ايشله ديم. ائله قاوالچي اولدوغوم واختلاردادا سازي اؤيره نيرديم. سونرالار تصميم توتدوم كي يا من آشيق اولاجايام و ساز چالاجايام، يادا دا قاوالي قوياجايام قيراغا. ائله او گوندن اينديه قدر بو تصميمين اوستونده يم و ائليميزين خدمتينده يم.
آشیق علعسگر ایله آشیق حسن اسکندری
اوشاقليق ايللرينيزده بيرينجي آشيق كيمي گؤرموشدونوز؟
من آشيق خيرالله وار ايدي، بيرينجي دفعه كنديميزه او گلميشدي. منده اونو كنديميزده اولان تويدا گؤردوم. آشيق حسين جاوانين شاگردلريندن ايدي. اوغلودا قياث آديندا بير بالابانچي ايدي. اوغلو، بالاباندا چوخ يوخاري سويه ده ايدي.
اوستاد، آشيق مكتبلرينين سازلاريندان و قورولوشوندان دانيشاق. آشيق مكتبلرينه باخساق، گؤره جه ييك، مثلا اورمو تك سازدير. بورچالي تك سازدير. آما قاراداغ-تبريز و بير چوخ يئرلرده آشيق اوچلوگو(ساز-بالابان-قاوال) و ايكي ليگي(ساز-بالابان) وار. بو فرقلر(سازلارين تركيبي) نه زماندان وار؟
آشيق اولده، اورمو مكتبي كيمي تك ساز اولوب. بو كلي حالتده اولوب. يعني بوتون مكتبلر بئله اولوبلار. سونرالار، موقعيته گؤره، بالابان آرتيريليب. سونرالار 70-80 ايله ياخين اولاركي قاوالدا آشيق دسته سينه آرتيريليب. بيزيم اؤز منطقه ميز، قاراداغي نظره آلساق، بالابان-قاوال آشيق دسته سينه قاتيلماميشدان اؤنجه، دؤهول وارايميش. عيني اورميه كيمي تويلاردا دؤهولو ائشيكده چالارميشلار و آشيقدا ايچريده مجلسر قورارميش. قاوالدا بونا گؤره آرتيريليب كي، گؤروردون مجلسده آشيقدان ماهني و تصنيف ايست هينده قاوالچي اونو اوخوياردي و مجلسده اولانلاري راضي سالاردي. آشيقدا اؤز هاوالاريني و مجلس داستانيني سؤيله ردي. قاوالي بونا گؤره آشيق صنعتينه آرتيريبلار. من اؤزومده قاوالچي اولدوغوم واختلار، ماهني و تصنيفلري اوخويارديم.
آشیق حسن تبریزین تربیت کتابخاناسیندا-۱۳۵۶
هانسي ايلدن الينيزه ساز گؤتوروب، آشيقليغا باشلادينيز ؟
من 1350-جي ايلدن آشيقليغا باشلاديم.
يئنه ده بالابان ايله قاوالين آشيق صنعتينه گلمه سيندن دانيشاق، بو ايكي سازين آشيق مكتبلريميزده بوراخديغي تأثيردن عزيز اوخوجولاريميزا بويورون؟ ائتگيسي نه اولوبدور؟
بيرينجي سي هاوالاردا منفي تأثير بوراخماييب. هاوالاري ريتملنديريب و گؤزللنديريبدي. هاوالاريميزي اجتماعي ائديب. سونرادا داستانلاردادا هئچ تأثيري اولماييب.
بالابان و قاوالين آشيق ياراديجيليغيندا تأثيري نه اولا بيلر؟ يعني دئديگينيز بو مثبت عامللر ائده بيليب، آشيق صنعتينه يئني هاوالار بخش ائده و آشيغي يئني هاوالار ياراتماغا شوقا گتيره؟
يوخ. بو موضوعدا تأثيري اولا بيلمز. يئني هاوا ياراتماق، آشيغين اؤز هنرينه و استعدادينا قاليب. گرك او قدر مهارتي و استعدادي اولا كي، بير نفر ائده بيله يئني هاوا يارادا. اودا هر كسين اليندن گلن بير ايش دگيل. اؤزوده گرك ائله هاوا يارانا كي، خالق هاوالارينين سيراسينا كئچه. بئله اولمايا كي، ايكي-اوچ آي چاليب اوخونا سونرادا يادلاردان چيخيب گئده. ايندي ليكده، آشيق چنگيز مهدي پور بو ايشي گؤروب. آشيق علي خداداددا يئني هاوا ياراديب و نوتا كئچيب. من اؤزومده 4-5 هاوا ياراتميشام، آما هله اؤزومو راضي سالا بيلمه ميشم. نه زمانكي بيلسه م، مندن سونرا بو هاوالار قالاجاق، اوندا اؤزومو راضي سالا بيلرم.
اؤز ماحالينيزين قديم آشيقلاريندان هانسي لارينين آديني خاطرلاييرسينيز؟
آشيق اوروج، آشيق خيراله، آشيق نادر، آشيق عبدالعلي، آشيق حسين جاوان.
تبريز-قاراداغ آدلانان مكتب وار. دانيشيقلاريميزدان بئله دوشوندوم، تبريز شهريندن كئچميشلرده آشيق اولماييب و بو شهرين آشيقلاري قاراداغدان گليبلر. بئله ديرمي؟
دوزدو. تبريزدن آشيق اولماييب. تبريز آشيقلارينين چوخو قاراداغداندير.
آشيق داستانلاري نه اوچون يارانيب. موضوعلاري نه اولوب؟
اوچ نوع آشيق داستاني واريميزدير.
1-حماسي داستانلار- كوراوغلو داستاني. بو داستاندا قهرمانليق وار.
2-محبت داستانلاري وار. جماعتين صميميتيندن، دوزلوگوندن دانيشير.
3-سئوگي داستانلاريدا وار. عشق و معشوقدور.
آما موضوعلارا باخماياراق، نئجه كي آدام گئدير بير فيلمه باخير و آخيردادا او فيلمين نتيجه سي اولور. بو داستانلاردا اونلارا تاي. بونلارين نتيجه سي وار و گركده بئله اولا. بو داستانلار هاميسي ائليميزين ياشاييشيندان آيريليب و ائل ايچينده اولان مسئله لري نظمه چكيبدير. بو داستانلارين بير سئريسي واقعيتده اولماسادا، بير تعدادي واقعيتدير. مثلا خسته قاسمين سؤز-صحبتينه باخين. اوستادلار بئله ائشيتميشم كي دئيه رديلر، هركس خسته قاسمين بوتون سؤزلريني بيلسه دا هئچ يئرده معطل قالماز و آيري سؤز-صحبته احتياجي اولماز. كي بو حقيقت داستاندير. يا گرگرلي محمد وار. اولولو كريم وار. عباس توفارقانلي وار. بونلار حقيقي دير. بير تعداددا وار، قاراناغيل ديلار. افسانه و روياديلار. قاراناغيللاردادا حقيقتدن دانيشيلير. عبرت وار.
قديم تويلاردا، سيزين ماحالدا هانسي داستانلاري چوخ ايسته يرديلر؟
قورباني، اصلي-كرم،واله، عباس توفارقانلي.
آشيقليغين فلسفه سي نه اولوب؟ آشيقليق نه اوچون يارانيب؟
شعر ايله موسيقي انسان يارانان گوندن يارانيب. موسيقي انسانين وجودوندادير. آشيقليقدا موسيقي ميزين بير بؤلومودور. موسيقي نه دير؟ موسيقي تكجه چال-اوينا دگيل كي!! موسيقي ميز اونلاردان علاوه همده ملتميزين، ائليميزين دردي، كدري، سؤزودور. آشيغين اؤزونه بير دوروشوغو واردي. باخسانيز نيه آشيقلار قهوه ده اوخويوبلار؟ نيه آياق اوسته اوخويوبلار؟ بونلار هاميسي آشيغين رسالتين گؤسترير. آشيق او يئرده اوخويارميش كي، نئچه نفر بير يئره توپلانا و او ائده بيله سؤزونو ملته يئتيره. آياق اوسته دورماغيدا، بونو نشان وئريركي آشيق هميشه آماده دير.
آشيقلقدا سؤز اؤنملي دير يا ساز؟ بيرده گنج آشيقلارا بويورون آشيغين ائل ايچينده نئجه دولانديغي و داورانديغيني؟
آشيقليقدا اول سسدير، سونرا سؤزدور، سونرادا ساز. بو منيم نظريمدير. نئچه ايللردير تجربه بونو منه ثابت ائله ييب. دوزدور هره سي گرك اؤز يئرينده اولا. آما سس اؤنملي دير. آشيق اولاندا گرك، ائل ايچينده آغير-سنگين اولا. گؤزو پاك اولا. هانسي ائوه گئتدي، او ائوي اؤزوندن بيله. يوخسا ائله دليلدن، نصيحتدن، عبرتدن دئيه سن و اؤزون عمل ائله مه يه سن، اولارسان عالم بي عمل. آشيق گرك خالقينا معرفتدن، حقيقتدن، نصيحتدن دئيه و اؤزوده اؤز سؤزونه گرك عمل ائله ميش اولا. حتي بو صنعته مذهبي باخيش ايله باخساق، بير عرفاني صنعتدير. آشيق نه قدرده كيچيك اولسا ياش باخيميندان، 90 ياشينداكي كيشي اونون نه اوخودوغونا گؤز تيكر، تا اوخودوغو سؤزلردن، دليلدن، حقيقتدن بهره لنسين. بو قوجا كيشي او آز ياشلي آشيغين اؤزونه يوخ، صنعتينه دگر وئرير. يعني بو صنعت ائله صنعتدير. فضاسي ائله دير. بؤيوك بير مكتبدير. علم دير.
آشيق هاوالارينين نوتلارا كئچمه سيندن دانيشاق، بير سيرا آشيقلار بو ايشي لازم گؤرسه لرده بونا قارشي دورانلاردا آز اولماييب. سيزجه ياخشي دير مي؟
موسيقي چي گرك نوت بيله. دونيادا نوت ايشله نير. نوت يازيلسا ياخشي دير. اودا يالنيز گروهي كنسرتلرده ايشلتمگه گؤره. باخين نيه بيز بئش نفر بير يئره توپلاناندا هماهنگ اولونجا مصيبت چكيريك،. بودا او نوتون يازيلماماسي دير.
آذربايجاندا آييرا بيله جگيميز نئچه آشيق مكتبميز وار؟
اوچ مكتب واريميزدير كي، او بيريلر ايله بوتؤولوكده فرق ائله يير. اودا اورمو، همدان و هئشتري مكتبلري دير. او بيري لرده بير-بيرلرينه اوخشايير و ياخينديلار. مثلا زنجان ايله هئشتري ياخينديلار. او تايدادا گنجه-باسار، گده بگ، شيروان وار. او تايدادا شيروان كلاً آيري دير. او بيريلرده ده فرقلر چوخ آزدير.
اوستاد هانسي اؤلكه لرده سفرده اولوبسينيز؟
31 اؤلكه يه گئتميشم. بير سوريه دن سونرا كي زيارته گئتميشم. قالاني كونسرت اولوبدور.
آمريكايا، ژاپونا، چينه، فرانسه يه، توركيه يه، آلمانا، كانادايا، آذربايجانا و ... .
بعضي لرينه ده چوخ گئتميشم مثلا آلمانا 8 دفعه گئتميشم، فرانسه يه 5 دفعه گئتميشم و ....
خارجي كنسرتلرينيزدن دئيه جگينيز سؤز وارسا بويورون؟
او كنسرتلر چوخ گؤزل اولور. اورالاردا هر شئيه علمي باخيرلار. سالونلاردا گؤرورسن 10 دقيقه قالير كنسرت باشلايا، آما هئچ كس گلمه ييب. بير دقيقه گؤرورسن سالون هاميسي دولدو و هله آياق اوسته قالانلاردا اولدو. خارجي كنسرتلرده آشيق داستانلاريميزدان و حكايه لريميزدنده دئيه رم، كنسرت قورتولاندان سونرا گلرلر سوروشارلار و دئيه رلر خوش بئله ملتين حالينا كي بو حكايه لري وار و بئله موسيقي سي وار. اونلار چوخ يوخاري سويه ده ديلر و هر نه يه علمي باخيرلار.
آشیق حسن فرانسادا

آشیق حسن آغ سارایین اؤنونده

آشیق حسن ژاپونیادا

آشیق حسن چینده
آشيقلار اوخوياندا گرك نه يي نظرده توتالار؟
گرك آشيق يكنواخت اوخومايا. مثلا هاميسي 8/6 ريتيملي هاوا اوخومايا. هر ريتمده اولان هاوالاردان سئچه و اوخويا. اونداندا علاوه سؤزلري سئچنده ده دقت ائده كي نه سؤزو اوخوياجاق. سؤزده چوخ اؤنملي دير.
سون سؤال اولاراق، بويورون ائليميزه و گنجلره نصيحتينيز و سؤز صحبتينيز؟
سؤزوم بودوركي، گرك هر قوم و يا ملت اؤز فرهنگينه و موسيقي سينه صاحب چيخا. اؤز موسيقي سينه گله قولاق آسا، گؤره نه دير. سونرا گئده آيري فرهنگلره و موسيقي لره دقت يئتيره.
دگرلي واختينيزي بيزيم اختياريميزدا قويدوغونوزا گؤره تشكر ائديرم. چوخ ساغ اولون.
سيزده بو صنعته و هنره زحمت چكيب بورالارا گلديگينيز اوچون ساغ اولون.

آشیق حسنین چکیلمیش رسمی(اثر: صابر بقال اصغری)

آشیق حسن گنجلیک چاغلاریندا( تبریز-گولستان باغی-سولدان ایکینجی نفر)


احمد اسدی و آشیق حسن اسکندری

